Hafiz Vahba
Hafiz Vahba (1889-yil 15-iyul — 1967) Misrlik diplomat, keyinchalik Saudiya Arabistonida fuqarolikka qabul qiligan. Fuad Hamza va u Saudiya Arabistonining Fransiyadagi birinchi, Buyuk Britaniyadagi ikkinchisi elchilari boʻlgan. Qolaversa, ular podshoh Abdulaziz davrida davlatning qarorlar qabul qilish jarayonini yaxshilash uchun xizmat qilgan davlat maslahatchilardan edi.
Yoshligi va taʼlim
Vahba 1889-yilda tugʻilgan. U Al Azhar universiteti bitiruvchisi edi. Britaniyaning Misrni bosib olishi paytida Vahba 1919-yilda ingliz qoʻshinlariga qarshi qoʻzgʻolonda ishtirok etganligi sababli Maltaga surgun qilingan. Keyin u Hindistondagi panislomiy Xalifat harakatida ishtirok etdi. Bir qancha vaqt Quvaytda maktab direktori boʻlib ishlagan.
Karyerasi
Vahbaning Saudiya Arabistonidagi birinchi rasmiy vazifasi 1916-yilda shahzoda Faysal ibn Abdulazizga murabbiylik qilish edi. U Abdulaziz Al Saudning Hijozga qarshi kampaniyasining bir qismi edi. U Abdulazizning vakili sifatida ham ishlagan va u tomonidan Misrga yuborilgan. Biroq Vahbaning Misrdagi urinishlari muvaffaqiyatsizlikka uchradi. 1924-yilda Makka qoʻlga kiritilgach, Abdulaziz uni oʻzining boshqa ikki maslahatchisi Abdulloh Sulaymon va Abdulla Al Damlujiy bilan birga Makkaga yubordi. Oʻsha yili Vahba Makkaga fuqarolik hokimi etib tayinlandi va u 1926-yilgacha bu lavozimni egalladi. Shu bilan birga u Saudiya qirollik saroyining sakkiz aʼzolik siyosiy qoʻmitasining bir aʼzosi ham edi.
1928-yilda Vahba Hijozdagi taʼlim ishlariga mas’ul boʻlgan maorif boshqarmasi boshligʻi etib tayinlandi. Uning davrida direksiya saudiyalik oʻn toʻrt nafar talabani Qohiradagi Al Azharga oliy taʼlim olish uchun yubordi. Oʻsha yili Vahba qirol Abdulazizga mamlakat daromadiga salbiy taʼsir koʻrsatuvchi ixvonlarning ziyoratchilarga qilgan zoʻravonliklarini nazorat qilish va bartaraf etish uchun organ tuzishni taklif qiladi. Bu organ huquqni amr etish va notoʻgʻri ishlarni man etishni targʻib qilish qoʻmitasining asosini yaratdi.
Siyosatdagi faoliyati
Vahba Saudiya Arabistonining Vatikandagi vakili etib tayinlandi. U 1930-yil 10-noyabrdan 1956-yilgacha va yana 1962-yil 15-noyabrdan 1966-yil 13-iyulgacha Saudiya Arabistonining Birlashgan Qirollikdagi elchilik missiyasiga tayinlangan. 1933-yil 7-noyabrda Saudiya-Amerika shartnomasi AQSh nomidan Buyuk Britaniyadagi Amerika elchisi Robert V. Binghem va Saudiya Arabistoni nomidan Hafiz Vahba tomonidan imzolandi. Vahba 1945-yil 14-fevralda qirol Abdulazizning Franklin D. Ruzvelt bilan uchrashuvida hamrohlik qildi. Saudiya Arabistonining Buyuk Britaniyadagi elchisi sifatidagi birinchi muddati Suvaysh inqirozidan keyin Saudiya Arabistoni va Britaniya oʻrtasidagi diplomatik inqiroz tufayli yakunlandi. 1955-yilda Saudiya Arabistoni va Britaniya oʻrtasidagi munosabatlar Buraymi mojarosi tufayli juda keskinlashganda qirol Saud Vahbadan Ar-Riyodga qaytishni soʻradi.
1959-yil may oyida Vahba Saudiya Arabistoni hukumatining ikki vakilidan biri sifatida Arab Amerika neft kompaniyasi direktori etib tayinlandi. Ikkinchisi Abdulloh Tariki edi. Ular kompaniyaning birinchi saudiyalik direktorlari edi.
Shaxsiy hayoti va vafoti
Vahba bir necha marta turmushga chiqdi. Uning bu nikohdagi farzandlaridan biri uzoq muddatli Saudiya Arabistoni Kommunistik partiyasining (CPSA) bosh kotibi boʻlgan Mustafo Vahba edi. Hafiz Vahbaning ham bir quvaytlik ayol bilan nikohidan ikki qizi va boshqa nikohidan Ali ismli yana bir oʻgʻli bor edi.
Vahba 1967-yilda Rimda vafot etdi. Uning turli kitoblari, jumladan , „Arabistonda ellik yil“ (1962) va "Arab kunlari" (1964) kitoblari ham Londonda nashr etilgan
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org