Gyaman
Gyaman (shuningdek,
Jamang ,
Gyaaman degan atamalar bilan ham ataladi) oʻrta asrlardagi Akan xalqi davlati boʻlib, hozirgi kunda Gana va Bono mintaqasida joylashgan. Gyaman 15-asr oxirida Akanning bir tarmogʻi boʻlgan Bono xalqi tomonidan tashkil etilgan. Keyin bonolar Kulangos, Nafanas, Ligbis va mintaqaning boshqa etnik guruhlarini zabt etishga kirishdilar.
19-asrning oxirida Evropa mustamlaka maʼmuriyatidan oldin, Gyamanhene nomi bilan tanilgan Gyaman qiroli Amanvida oʻtirdi, qirollikning haqiqiy hokimiyatini toʻrtta viloyat boshligʻi boshqarib turdi. Iqtisodiyot markazi poytaxt Sampa va zamonaviy Kot-d’Ivuardagi Dyula bozor shaharchasi Bondukuda joylashgan. Adinkra belgilari Gyamanlik Bonohene Nana Kvadvo Agyemang Adinkraning qoʻl mehnati va tinimsiz saʼy-harakatlari tufayli yaratilgan va yaratilgan.
19-asrda Gyaman Ashanti imperiyasi tomonidan magʻlub etildi. Ashanti imperiyasi inglizlar tomonidan magʻlubiyatga uchragach, oʻz mustaqilligini tikladii. 1888-yilda Gyaman qiroli Agyeman Fransiya bilan himoya shartnomasini imzoladi, ammo fransuzlar qirollikda oʻz lavozimini oʻrnata olmadilar, bu esa uni 1895-yilgi Samori bosqiniga qarshi himoyasiz qoldirdi.
Keyinchalik fransuzlar 1897-yilda Gyamanning gʻarbiy hududlarini Fransiya Gʻarbiy Afrikasiga qoʻshib, Samorini quvib chiqarishdi.
Yana qarang
Manbalar
Andoza:Akan topicsAndoza:Akan statesAndoza:Côte d'Ivoire topics
uz.wikipedia.org