Grevillea robusta
Grevillea robusta , odatda
ipak eman ,
kumush eman yoki
Avstraliya kumush emani deb nomlanadi. Proteaceae oilasiga mansub gulli oʻsimlik. Bu daraxt, oʻz turkumidagi eng katta tur, lekin haqiqiy emanlar, Quercus bilan bogʻliq emas. Bu tur Avstraliyaning sharqiy qirgʻoqlarida kelib chiqqan boʻlib, daryo boʻylari, subtropik va yomgʻirli oʻrmonlarida oʻsadi.
Tavsif
Grevillea robusta tez oʻsadigan doimiy yashil daraxt, bitta asosiy tanasi boʻlib, uzunligi 5–40 m (20–100 ft) gacha yetadi. Poʻstlogʻi toʻq kulrang. Barglari paporotniksimon, uzunligi 10–34 cm (4–10 in), kengligi 9–15 cm (4–6 in) U gullashdan oldin koʻp barglarini yoʻqotadi.
Gullari bir tomonlama, „tish choʻtkasi“ga oʻxshash guruhlarga boʻlingan, baʼzan shoxlangan, uzunligi 12–15 cm (5–6 in). Har bir gulning urugʻchibargining uzunligi (ayol qismi) 21–28 mm (0.8–1 in). Gullari yalangʻoch va asosan sargʻish toʻq sariq yoki baʼzan qizgʻish rangda. Gullash sentabrdan noyabrgacha davom etadi.
Taksonomiya va nomlash
Grevillea robusta birinchi marta 1830-yilda Robert Braun tomonidan Allan Cunningham tomonidan rasman tasvirlangan. Tur namunasi Kanningem tomonidan 1827-yilda Moreton koʻrfazining sharqiy chekkasida toʻplangan. Braunning tavsifi Supplementum primum Prodromi florae Novae Hollandiae jurnalida chop etilgan. Robusta soʻzi lotincha „eman kabi kuchli“ yoki „mustahkam“ degan maʼnoni anglatadi.
Tarqalishi va yashash joyi
Ipak eman tabiiy ravishda qirgʻoqda uchraydi. Janubiy Kvinslend va Yangi Janubiy Uelsda Koffs Harborgacha boʻlgan hududda subtropik yomgʻirli oʻrmonlarda oʻsadi. U koʻp joylarda, jumladan Avstraliyadagi Aterton togʻlarida va Janubiy Afrikada, Yangi Zelandiyada, Gavayida, Fransiya Polineziyasida, Yamaykada va Floridada naturalizatsiya qilingan. Yangi Janubiy Uels va Viktoriya shtatlarida begona oʻt, Gavayi, Janubiy Afrikada „invaziv“ tur hisoblanadi.
Foydalanadi
Alyuminiy paydo boʻlishidan oldin, Grevillea robusta yogʻochi chirishga chidamli boʻlgani uchun, tashqi derazalar uchun keng qoʻllanilgan. Mebel, shkaf va panjara ishlab chiqarishda ishlatilgan.
G.robusta Larrivee va boshqalar tomonidan ishlab chiqarilgan gitaralarda yon va orqa yogʻochlar uchun ishlatilgan.
Kultivatsiya
G. robusta koʻpincha oʻsishi qiyin boʻlgan grevillalarni payvand qilish uchun ishlatiladi. U Xitoyning janubi-gʻarbiy qismidagi Kunming shahrida soyali xiyobonlarni tashkil etish uchun ekilgan.
G. robusta Janubiy Afrikadagi plantatsiyalarda oʻstiriladi. Agrooʻrmonchilik tizimlarida makkajoʻxori bilan birga oʻstirilishi ham mumkin.
Buyuk Britaniyada G. robusta Qirollik bogʻdorchilik jamiyatining Garden Merit mukofotiga sazovor boʻldi.
Toksiklik va allergik reaksiyalar
Gullar va mevalari tarkibida vodorod sianid bor.
Manbalar
uz.wikipedia.org