Gollandiyaning Afgʻonistondagi harbiy kontingenti
Gollandiyaning Afgʻonistondagi harbiy kontingenti — Niderlandiya qurolli kuchlarining 2002-2003-yillarda tuzilgan boʻlinmasi. 2003-2010-yillarda ISAF kuchlari tarkibida harakat qilgan.
Tarixi
2002-yil oktabr oyida Yevropa havo kuchlari havo guruhi oltita gollandiyalik F-16 samolyotlarini oʻz ichiga olgan ISAF qoʻshinlariga yordam berish uchun Manas aviabazasiga etib keldi.
Niderlandiya hukumati 2003-yilda Afg‘onistonga qo‘shin yuborgan.
2006-yilning birinchi yarmida Tarinkot shahrida (Uruzgan viloyatining maʼmuriy markazi) „Kamp Holland“ harbiy bazasi qurildi, u Gollandiya ISAF kontingentining asosiy bazasiga aylandi. Gollandiyaning Kobuldagi elchixonasining harbiy kontingenti va xavfsizlik boʻlimidan tashqari, Afgʻonistonda Gollandiya politsiyasi xodimlari (EUPOL-Afgʻoniston dasturida ishtirok etgan) ishlagan.
2007-yil 3-noyabrda Uruzgan viloyatida mina portlashi Gollandiya armiyasining 43-mexanizatsiyalashgan brigadasining Fennek zirhli mashinasini yoʻq qildi va kapral Ronald Groenni oʻldirdi. 2008-yil 7-sentabrda Tarinkot shahridan (Uruzgan viloyatida) 19 km shimolda Gollandiyaning ISAF kontingentining YPR-765A1 piyoda jangovar mashinasi mina va portlovchi qurilmaning portlashi natijasida vayron qilingan. Oddiy askar Jos ten Brinke oʻldirilgan.
2010-yil 1-avgustda Gollandiya ISAF kontingenti Afgʻonistondan olib chiqildi, ammo 2011-yil yanvar oyi oxirida Afgʻoniston politsiyasini tayyorlash uchun 545 nafar instruktor Afgʻonistonga yuborildi.
2013-yil 1-avgust holatiga koʻra kontingent 400 nafar harbiy xizmatchidan iborat boʻlgan.
2014-yil 1-sentabr holatiga koʻra kontingent 400 tadan 100 nafar harbiy xizmatchiga kamaytirildi.
2014-yil 28-dekabrda NATO qo‘mondonligi Afg‘onistonda „Bardoshli erkinlik“ operatsiyasi yakunlanganini eʼlon qildi. Biroq, mamlakatda jangovar harakatlar davom etdi va xorijiy qoʻshinlar mamlakatda qoldi — 2015-yil 1-yanvarda boshlangan "Qatʼiy yordam" operatsiyasiga muvofiq NATO qoʻshinlarining umumiy soni (shu jumladan Gollandiya kontingenti) qisqartirildi.
2015-yil 22-iyun kuni Gollandiya fuqarosi Anja de Beer Kobulda o‘g‘irlab ketilgan, biroq 81 kundan keyin u qo‘yib yuborilgan va Gollandiyaning Kobuldagi elchixonasiga qaytib kelgan.
2020-yil fevral oyida harbiy kontingentning soni 160 nafar harbiy xizmatchidan iborat bo‘lgan.
2021-yil 14-aprelda AQSh prezidenti Jo Bayden 2021-yilning 11-sentabriga qadar bu jarayonni yakunlash bilan 2021-yil may oyida AQSh qo‘shinlarini Afg‘onistondan olib chiqishni boshlash rejalarini eʼlon qildi. Xuddi shu kuni, NATO mamlakatlari tomonidan „yaqin bir necha oy ichida“ qoʻshinlarni olib chiqish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi. 2021-yil 24-iyunda Gollandiya qoʻshinlarni evakuatsiya qilish va operatsiyada ishtirok etishni yakunladi.
2021-yil 15-16-avgust kunlari Tolibon kuchlari Kobulni egallab oldi va Gollandiya hukumati mamlakatda qolgan Niderlandiya fuqarolari, chet el fuqarolari va afg‘on qochqinlarini evakuatsiya qilish uchun Afg‘onistonga samolyot jo‘natishga qaror qildi. 2021-yilning 26-avgustiga qadar mamlakatda bo‘lgan 120 nafar Niderlandiya fuqarosi yig‘ilib, avtobusda Kobul xalqaro aeroportiga evakuatsiya qilish uchun olib ketildi, shuningdek, avvalroq Niderlandiya qo‘shinlarida ishlagan, xizmat qilgan, ularga yordam bergan afg‘onlarni evakuatsiya qilish niyati eʼlon qilindi. Biroq 2021-yil 26-avgustda sodir boʻlgan terakt tufayli operatsiyani toʻxtatish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi.
Natijalar
2010-yil 1-avgustgacha boʻlgan davrda Gollandiya harbiy kontingentining Afgʻonistondagi yoʻqotishlari 25 askar halok boʻldi va 140 kishi yaralandi . Shundan soʻng, yana yoʻqotishlar davom etdi.
Operatsiyada qurolli kuchlar va Gollandiya politsiyasidan tashqari shartnoma asosidagi askarlar ham ishtirok etgan (273 nafar afg‘on tarjimoni, Kobuldagi Gollandiya elchixonasi va ikkita harbiy bazaning tashqi atrofini himoya qilgan xususiy harbiy va xavfsizlik kompaniyalari xodimlari. Uruzgan viloyatidagi Gollandiya ISAF kontingenti, shuningdek, boshqa vazifalarni bajaruvchi shaxslar) . Bundan tashqari, Gollandiya razvedka xizmatlari Afgʻoniston hududida yollangan afgʻon agentlaridan foydalangan.
Shuni taʼkidlash kerakki, xorijiy qoʻshinlar uchun ishlagan afgʻon xizmatchilari ishdan boʻshatilgandan keyin toliblar tominidan aniqlanib, qatl etilgan.
Yuqorida sanab oʻtilgan yoʻqotishlar urushda qatnashish uchun moliyaviy xarajatlar, Afgʻonistondagi Gollandiya kontingentining texnikasi, qurollari va boshqa harbiy mulkidagi yoʻqotishlar toʻgʻrisidagi maʼlumotlarni oʻz ichiga olmaydi.
Manbalar
uz.wikipedia.org