Giovanni Riccioli
Giovanni Battista Riccioli (italyancha: Giovanni Battista Riccioli; 1598-yil 17-aprel, Ferrara — 1671-yil 25-iyun, Boloniya) — italiyalik astronom va ilohiyot olimi, „Yangi Almagest“ (Almagestum Novum) asari muallifi — oʻz davrining astronomik bilimlari toʻplami. Franchesko Grimaldi bilan birgalikda u Oyning xaritasini tuzgan va olimlar ismlari bilan oy kraterlarini belgilashni amalda qoʻllagan.
Hayoti
1614-yilda Riccioli iezuitlar ordeni tarkibiga kirgan, Parma va Boloniyada ritorika, falsafa va ilohiyotni oʻrgangan. Bu vaqtda u astronomiya bilan shugʻullangan va 1651-yilda „Yangi Almagest“ nomli keng qamrovli asarini nashr etgan, unda yulduzlar katalogini tuzgan, Quyoshdagi dogʻlar va qoʻsh yulduzlarning harakatini tasvirlagan, Yer radiusi va nisbatlarini hisoblagan. Nicolaus Copernicus nazariyasining muxolifi boʻlsa-da, Rikccioli uning mavjudligini ilmiy mashq sifatida tan oldi va geliotsentrizmga qarshi va unga qarshi dalillarni batafsil muhokama qildi.
Martaba
Riccioli Grimaldi bilan birgalikda Riccioli Oyni oʻrgandi va birinchi oy xaritalarini tuzdi; bu xaritalardagi oy dengizlari va kraterlarining nomlari (shu jumladan Kopernik krateri) hozirgi kungacha qoʻllaniladi.
Klavdiy Ptolemeyning astronomiyaga oid klassik asari „Al-Majistiy“ — „Yangi Almagest“ nomi bilan atalgan risolasida Rikccioli Galileoning ishini muhokama qildi va uning baʼzi xulosalarini eksperimental ravishda sinab koʻrdi. Shu maqsadda astronom mayatnikdan vaqtni oʻlchash asbobi sifatida foydalanish texnikasini ishlab chiqdi, shu jumladan faqat kichik tebranishlar izoxron ekanligini koʻrsatdi. Ushbu asbob-uskunalar toʻplamidan foydalanib, Riccioli turli balandliklardan chiqarilgan jismlar bilan tajriba oʻtkazdi; bu tajribalar joyi Boloniyadagi Asinelli minorasi edi. Bundan tashqari, Riccioli oʻz ishida havo qarshiligining taʼsirini aniqlash uchun turli ogʻirlik va oʻlchamdagi jismlarning tushishi bilan boshqa tajribalarni tasvirlab berdi.
Rikchioli geografiyaga ham yer sxaridagi koʻplab nuqtalar uchun kenglik va uzunlik jadvallarini tuzib, oʻz hissasini qoʻshgan.
Xotira
Riccioli nomi oyning koʻrinadigan tomonida kraterga ega.
Manbalar
Yana qarang
uz.wikipedia.org