FLEKTIV TILLAR

---

FLEKTIV TILLAR — grammatik, ba’zan leksik ma’nolar fleksiya yo’li bilan ifodalanadigan tillar; lingvistik tipologiya, tillarning morfologik tasnifidagi asosiy tushunchalardan biri. Flektiv tillar tushunchasi 1809 yilda nemis olimi F. Shlegel tomonidan fanga kiritilgan. U som tillari, gruzin tili va ba’zi hindevropa tillarini Flektiv tillar qatoriga kiritadi. Flektiv tillar 2 ta, odatda, o’zaro kesishuvchi ichki va tashqi fleksiyali guruxlarga bo’linadi. Tashqi fleksiya (fuziya — asos bilan affiksni ajratish, farklash qiyin bo’lgan holat), affikslardan farqli ravishda, ko’p ma’nolilik [masalan, “rukoy” shaklidagi “oy” morfemasi bir paytning o’zida jins (jenskiy), son (birlik) va kelishik (tvoritelniy) ma’nolarini ifodalaydi], shuningdek, asos bilan mahkam bog’langanlik xususiyatlari bilan ajralib turadi. Ichki fleksiyada morfema tarkibidagi unlilarning shartlanmagan urin almashinuvi grammatik ma’noga ega bo’ladi: nemis tilida geht — bormoqda, ging — bordi, der Gang — borish; Arab tilida qatala — (u) o’ldirdi, qutila — o’ldirilgan, qattol — o’ldiruvchi va shu kabilar. Ichki fleksiya mexanizmi, ayniqsa, fe’l morfologiyasida, som tillarining fe’l turkumida yaqqol namoyon bo’ladi. Fleksiya tilda aksar hollarda ma’no ifodalashning boshqa vositalari bilan birikkan holda bo’ladi.

Manba

---

O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi