Firʻavn
Firʼavn — Qad. Misr podsholarining nomi. 22suloladan boshlab (miloddan avvalgi 16-asr) podshoh unvoni. "F."soʻzi qad. misrcha "pero"dan olinib, dastlab "Shoh saroyi" ("Ulut uy") maʼnosini anglatgan. 18suloladan boshlab, podshohning uzi F. deb atalgan. Mamlakatdagi barcha ekin yerlari F.lar mulki hisoblangan. Aholidan toʻplangan soliqlar, odatda, F. larning shaxsiy ehtiyojlari uchun sarflangan. Qad. Misr diniy tasavvurlariga koʻra, F. — quyosh maʼbudi, Gorning oʻgʻli, uning yerdagi inʼikosi va tabiat maʼbudi Osirisning merosxoʻri boʻlgan. F. hokimiyatining qudratini, ulugʻvorligini koʻrsatish uchun ularga bagʻishlab ehromlar qurilgan (qarang Misr, Qadimgi Misr).
Fir'avn - Qadimgi Misr Hukmdorlarining umumiy nomi. Shuningdek yunon-makedon tarixida Ptolomeylarning unvoni. Qadimgi Misr e'tiqodiga ko'ra Fir'avn quyosh (Ra) ning o'g'li hisoblanar edi. Shuningdek Xorning yerdagi timsoli va Osirisning vorisi.
Qohirada moʻmiyolar sayri
2021-yil 3-aprel oqshomida Misr poytaxti Qohira shahrida oʻziga xos „Fir’avnlar sayri“ boʻlib oʻtdi. Gap shundaki, bir asrdan buyon Tahrir maydonidagi Qohira muzeyida saqlanayotgan Qadimgi Misr fir’avnlarining moʻmiyolangan jasadlari yangi tashkil etilgan Misr sivilizasiyasi milliy muzeyiga tantanali ravishda oʻtkazildi.
22 ta moʻmiyolangan fir’avnlar va malikalar jasadlari solingan tobutlar shohona kortejlarda oltin rangidagi mashinalarda Qohira boʻylab oʻzining yangi qoʻnimgohiga yetib bordi. Marosim Misr televideniyesi orqali butun dunyo boʻylab namoyish etildi. Koʻchirilgan moʻmiyolar orasida mashhur Ramzes II ning moʻmiyolangan jasadi ham bor edi.
Etimologiya
Fir'avn so'zining kelib chiqishi aniq emas. Ba'zilar uni «Fra» yoki «Pra» (quyosh, ierogliflarda uchraydi) so'zlaridan olingan deb hisoblaydilar.
Yangi misrshunoslar qadimgi misrlilar o'z hukmdorini tabarruk ismini aytishni hohlamasdan uni «per-oh», ya'ni buyuk uy, saroy deb atar edilar.
Injilda Misr hukmdorlarini unvoni «Fir'avn» deb aytilgan. (Ivrit פַּרְעֹה, yunoncha Φαραώ)
Fravnlar shajarasi
Ilk Hukmdorlik
0-Sulola Birinchi Sulola Ikkinchi Sulola Qadimgi Hukmdorlik
Uchinchi Sulola
To'rtinchi Sulola
Beshinchi Sulola Oltinchi Sulola
Birinchi o'tish davri
Yettinchi va Sakkizinchi Sulolalar (miloddan avvalgi 2181—2125)
Bu davrda hukmdorla juda tez-tez o'zgargan. Manefon aytganidek: «70 kun 70 hukmdor boshqardi». Taniqlilari:
To'qqizinchi va O'ninchi Sulolalar (miloddan avvalgi 2160—2025)
O'n Birinchi Sulola
O'rta hukmdorlik
O'n ikkinchi Sulola
İkkinchi o'tish davri
O'n uchinchi Sulola
O'n to'rtinchi Sulola(miloddan avvalgi 1715—1650)
ikkinchi darajali hukmdorlar.
Faqatgina quyidagilari ma'lum:
O'n beshinchi sulola
O'n oltinchi Sulola (miloddan avvalgi 1650—1540)
O'n yettinchi Sulola
Yangi Hukmdorlik
O'n sakkizinchi Sulola
O'n to'qqizinchi Sulola
Yigirmanchi Sulola
Uchinchi o'tish davri
Yigirma birinchi Sulola Yigirma ikkinchi Sulola Yigirma uchinchi Sulola Gerakleopol, Leontopol va Tanis (Per-Ramzes)dagi turli hukmdorlar va shu qatorda:
Yigirma to'rtinchi Sulola
Yigirma beshinchi Sulola Misr miloddan avvalgi 671-660-yillar Ossuriya tarkibida Ohirgi Hukmdorlik
Yigirma oltinchi Sulola(miloddan avvalgi 660—525)
Yigirma yettinchi fors sulolasi(miloddan avvalgi 525—404)
Yigirma sakkizinchi Sulola(miloddan avvalgi 404—399)
Yigirma to'qqizinchi Sulola(miloddan avvalgi 399—380)
O'ttizinchi Sulola (miloddan avvalgi 380—343)
Ptolomey sulolasi
Misr Aleksandr Makedonskiy tomonidan bosib olingan edi. Miloddan avvalgi 304-30-yillarda Misr Ptolomey sulolasi qo'li oltida edi.
uz.wikipedia.org