Finlandiya energetikasi
Finlandiya energetikasi Finlandiyada energiya ishlab chiqarish, isteʼmol qilish va importni tavsiflaydi.
Finlandiyada qazib olinadigan energiyaning mahalliy manbalari yoʻq va katta miqdorda neft, tabiiy gaz va boshqa energiya manbalarini, shu jumladan yadroviy energiya uchun uranni import qilishi kerak.
Finlandiyada aholi jon boshiga energiya isteʼmoli Yevropa Ittifoqida eng yuqori hisoblanadi. Buning sabablari sifatida energiya isteʼmoli yuqori boʻlgan sanoat tarmoqlari (energiyaning yarmi sanoat tomonidan isteʼmol qilinadi), turmush darajasi yuqori, sovuq iqlim (isteʼmolning 25% isitish uchun ishlatiladi) va uzoq masofalar (isteʼmolning 16% transportda ishlatiladi) koʻrsatiladi. Finlandiya va Estoniya hali ham torf yoqayotgan dunyodagi oxirgi ikki mamlakat hisoblanadi.
Umumiy koʻrinishi
Finlandiyada 1990—2007-yillarda CO emissiyasining barqaror pasayishi kuzatilmadi. 2008—2009-yillardagi energiya isteʼmolining qisqarishi turgʻunlikka va hech boʻlmaganda qogʻoz sanoati zavodlarining chet elga koʻchirilishiga asoslanadi. Finlandiyaning CO emissiyasining yillik oʻzgarishi 1990—2007-yillarda baʼzi yillarda 7-20% ni tashkil etdi. Emissiyaning oʻsishi 1996-yilda 18% va 2006-yilda 20% ni tashkil etdi. Torfenergiyasidan foydalanish va aholi jon boshiga CO emissiyasi 1990—2007-yillarda oʻzaro bogʻliq edi.
Elektr
Finlandiyada elektr energiyasi isteʼmoli 2018-yilda 87,4 TVt/soatni, 1990-yilda esa 60 TVt/soatni tashkil etdi. Bu 1990—2018-yillarda 45 foizga oshgan. 2018-yilda elektr energiyasining sof importi yetkazib berishning 23 foizini tashkil etdi. 2018-yilda quyosh va shamol energiyasi 5,9 TVt/soat ishlab chiqarildi.
Finlandiyaning janubidagi Karuna yirik elektr tarmoqlarini taqsimlash tarmogʻi operatorlaridan biri boʻlib, Avstraliya va Gollandiya xolding va mulk kompaniyalariga tegishli (80%).
2009-yilda ishlab chiqarish usullari boʻyicha elektr energiyasini ishlab chiqarishda energiya manbalari isteʼmoli: 28% atom energiyasi, 16% gidroenergetika, 13% koʻmir, 11% tabiiy gaz, 5% torf va 10% yogʻoch yoqilgʻisi va boshqa qayta tiklanadigan manbalar. 2009-yilda elektr energiyasining sof importi 15% ni tashkil etdi. 2011-yilda elektr energiyasi isteʼmolining 16 foizi import qilinadigan elektr energiyasi hisobidan olindi.
Yevropa Komissiyasi (EC) Finlandiyadan 2013-yil mart oyida elektr energiyasi bo‘yicha direktivani o‘z vaqtida amalga oshirmagani uchun Yevropa Ittifoqi Adliya sudidan 32 000 kunlik jarima to‘lashni talab qildi.
Finlandiyada qayta tiklanadigan energiya manbalaridan elektr energiyasi ishlab chiqarish ulushi 2012-yilda 40 foizni tashkil etdi va 2020-yilga borib 33 foizga tushdi. Taqqoslash uchun, Finlandiyadan farqli oʻlaroq, aksariyat mamlakatlar Yevropada 2012-yildan 2020-yilgacha qayta tiklanadigan energiya manbalaridan elektr energiyasi ishlab chiqarish ulushini oshirishni maqsad qilgan:
Yevropa Ittifoqi tomonidan qoʻyilgan qayta tiklanadigan energiya maqsadlari Yevropa Ittifoqining 2003/30/EC direktivasiga (Transportda bioyoqilgʻi va boshqa qayta tiklanadigan yoqilgʻidan foydalanishni ragʻbatlantirish toʻgʻrisida direktiva) 2010-yilga kelib 22 foiz qayta tiklanadigan energiya manbalari va birlamchi energiyaning 12 foizini tashkil qiladi. Bu 2010-yilga kelib 40 GVt shamol energiyasi, 3 GVt fotoelektrik va 5,75 foiz bioyoqilgʻi maqsadlarini oʻz ichiga oladi.
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org