Eron — Yaman munosabatlari
Eron — Yaman munosabatlari Eron va Yaman oʻrtasidagi ikki tomonlama diplomatik munosabatlardir.
Tarixi
1960-yillarda Eron shohi Muhammad Rizo Pahlaviy Yaman mamlakatidagi fuqarolar urushi davrida Yaman qirollik tarafdorlarini qoʻllab-quvvatlagan, ularga moliyaviy yordam bergan va qurol-yarogʻ yetkazib bergan.
1980-yillar oxirida Eron-Iroq urushi tugagandan soʻng Eron Islom Respublikasi Yaman bilan yaxshi munosabatlarni rivojlantirdi. 1990-yillar boshida Eron diniy maktablarda yamanlik hutiy talabalarga dars bergan. Bu talabalar orasida Husayn Badruddin al-Hutiy ham bor edi, u Yamanda mahalliy hukumatga qarshi hutiylar isyonini boshqargan. 2012-yilda Yaman prezidenti Ali Abdulloh Solih mamlakatda davom etayotgan norozilik namoyishlari taʼsirida isteʼfoga chiqqan va Eron rasmiylari hutiylarga soʻzsiz yordam bera boshladilar.
2013-yil yanvar oyida USS Farragut (DDG-99) tomonidan qoʻllab-quvvatlangan Yaman harbiylari Yaman qirgʻoqlari yaqinida Xitoyning QW-1 MANPADS tashuvchisi boʻlgan Eron dhow kemasini qoʻlga oldi. Oʻshandan beri Eron-Yaman munosabatlari yomonlashgan, chunki Eron MANPADS shia isyonchilar uchun moʻljallanganligi haqidagi ayblovlarini rad etdi. Qayiqning Eron portidan Yamanga boradigan yoʻlini AQSh qurolli kuchlari vakillari kuzatgan, kemani qoʻlga olish operatsiyasi esa AQSh harbiylari tomonidan rejalashtirilgan.
2015-yil 2-oktabrda Yaman hukumati Eronning Yaman prezidenti Abdu-Rabbu Mansur Hodiyga qarshi kurashda shia hutiy isyonchilarini qoʻllab-quvvatlagani sababli Eron bilan diplomatik munosabatlarni uzganini eʼlon qildi. Keyinchalik Yaman hukumati vakili Eron bilan diplomatik aloqalar uzilganini inkor etib, bunday masala kun tartibida emasligini aytdi. Biroq, mamlakatlar oʻrtasidagi munosabatlar jiddiy yomonlashdi, jumladan, Eron suvosti kemalari va harbiy kemalari Yaman qirgʻoqlarida (Aden koʻrfazi va Qizil dengizda), Eron tomoniga koʻra, qaroqchilikka qarshi kurash sababli koʻpaytirdi.
Manbalar
uz.wikipedia.org