Elisabet Ney
Franzisca Bernadina Wilhelmina Elisabeth Ney (talaffuzi: Fransiska Bernadina Vilgelmina Elizabet Ney; nemischa: Franzisca Bernadina Wilhelmina Elisabeth Ney; 1833-yil 26-yanvar, Munster — 1907-yil 29-iyun, Ostin, Texas) — asli nemis keyinchalik Amerika fuqaroligini olgan haykaltarosh.
Yoshligi va faoliyati
Elisabet Vestfaliyaning Myunster shahrida, katolik diniga mansub tosh oʻymakori oilasida tugʻilgan. Bolaligidan u otasiga ustaxonada yordam bergan (oiladagi barcha bolalar, u va akasidan tashqari, erta vafot etgan), shu bilan haykaltarosh boʻlishga qaror qilgan (ota-onasi bunga faqat 7 yoshdan keyin rozi boʻlgan. Qizining ochlik eʼlon qilishi oqibatida bu qarorini qoʻllab-quvvatlashgan). 1852-yilda u Myunxen Badiiy akademiyasining haykaltaroshlik sinfida oʻqigan birinchi ayol boʻldi, u oʻsha paytgacha faqat erkaklar sinfi edi. 1854-yil 29-iyulda u akademiya diplomini olgan va Berlinga joʻnagan. U yerda haykaltarosh Kristian Daniel Rauch bilan oʻqishni davom ettiradi. 1857-yilda u Berlinda haykaltaroshlik studiyasini ochgan. Tez orada u koʻplab taniqli zamondoshlarining haykaltarosh portretlari muallifi sifatida shuhrat qozondi.
Elisabet feministik qarashlarga amal qilgan, ot minib, erkaklar kiyimini kiygan, ovqat pishirishdan bosh tortgan. Ney 1863-yildan boshlab uzoq vaqt davomida sil kasalligi bilan kasallangan. Pul ishlash maqsadida portretlar yaratish uchun mijozlar izlayotgan Elisabet Shotlandiyadan koʻchib kelgan shifokor Edmund Montgomeri bilan nikohsiz birga yashagan. 1871-yil 14-yanvarda sogʻligʻini yaxshilash umidida Ney u bilan birga AQShga, Jorjiya shtatiga koʻchdi. Amerikada u Edmunddan ikki oʻgʻil koʻrgan. 1873-yilda mahalliy gubernatorning taklifiga binoan u Texasga koʻchib oʻtdi va u yerda Montgomeri bilan birga rancho sotib oldi. Texasda u oʻzining ijodiy faoliyatini davom ettirgan va tez orada shahar madaniy hayotining markaziga aylangan Ostin shahri yaqinida Formosa nomli badiiy studiyasini tashkil etadi. Studiyada ishlab, koʻplab haykaltaroshlik asarlarini yaratdi. Elisabet umrining oxirigacha Ostinda yashadi, eri uning vaftidan keyin yana toʻrt yil yashadi.
Ishlari
Quyida uning asarlarining qisman roʻyxati keltirilgan.
Galereya
Manbalar
Adabiyotlar
Havolalar
uz.wikipedia.org