Edward Joris

Edward Joris (1876-1957) — belgiyalik anarxist boʻlib, 1905-yilda Istanbuldagi "Yulduz saroyiga suiqasd urinishi" deb nomlanuvchi portlashda ishtirok etgan.

Hayoti

1876-yilda tugʻilgan Joris 13 yoshida maktabni tugatdi va kemada yuk kotibi boʻlib ishladi. Chap qanot siyosati bilan shugʻullanib, u 1895-yildan 1898 -ilgacha Belgiya ishchilar partiyasining mahalliy boʻlimi, shuningdek kasaba uyushmasi kotibi boʻlgan. U Edward Grin taxallusi ostida anarxistik Ontwaking gazetasiga hissa qoʻshgan.

1901-yilda u Istanbulga borib, u yerda qisqa muddatga fransuz va ingliz tillaridagi tijorat yozishmalarini yozdi va keyin Singer tikuv mashinasi kompaniyasida ish topdi. 1902-yilda Anna Nellens ismli ayol Istanbulda kelib unga qoʻshildi va ular shu orada turmush qurishdi.

Joris bir hamkasbi orqali Arman inqilobiy federatsiyasiga qoʻshildi va shuning uchun Sulton Abdul Hamid II ga suiqasd uyushtirdi. Fitnachilar suhbatlashish uchun uchrashib, uning uyida portlovchi moddalar va oʻqotar qurollarni saqlashgan. Bomba portlashi 1905-yil 21-iyulda amalga oshirilgan, 26 kishi halok boʻlgan va 58 kishi yaralangan, ammo sultonning oʻziga zarar yetmagan. Joris olti kundan keyin hibsga olingan. U 25-noyabrda sudga keltirilib, 18-dekabrda o‘lim jazosiga hukm qilingan. Belgiyaning diplomatik bosimi tufayli hukm ijro etilmagan. Belgiyadagi chap qanot ziyolilar tomonidan Belgiya hukumatiga uning ozod etilishi uchun bosim oʻtkazish uchun qoʻllab-quvvatlash qoʻmitasi tashkil etilgan. Joris 1907-yil 23-dekabrgacha qamoqda saqlandi va keyin Belgiyaga qaytdi. Uning qamoqxonadan yozgan maktublari uning fitnaga aloqadorligi haqidagi keyingi jinoyatiga asos bo‘ldi.

Belgiyaga qaytganidan soʻng, Joris kitob sotuvchisi boʻlib ishladi va Ligue des droits de l’hommening Antverpen boʻlimida kotib boʻldi. Birinchi jahon urushidan keyin u bosqinchi kuchlarning „Flamenpolitik“ bilan hamkorlik qilganlikda ayblanib, Niderlandiyadan boshpana izlagan. U 1929-yilda amnistiyadan soʻng Belgiyaga qaytib keldi va oʻz-oʻzidan reklama agenti boʻlib ishladi. Edward Joris 1957-yilda vafot etgan.

Ommaviy madaniyatda

U Payitaht: Abdülhamid serialida Serdar Deniz tomonidan tasvirlangan.

Manbalar

uz.wikipedia.org