DURBEK
DURBEK (14-asr oxiri — Balx — 15- asr boshi) — o’zbek shoiri. Uning “Yusuf va Zulayho” dostonigina yetib kelgan. Durbekning “Yusuf va Zulayho” dostoni 1409 yil yozilgan. Doston asosini Sharqda mashhur Yusuf va Zulayho xaqidagi rivoyat tashkil etgan. Sharq adabiyotida sayyor syujetga aylanib ketgan bu mavzu o’ziga xos uslubda qaytadan (o’zbek tilida) bayon etilgan. Durbek o’zi yashagan davr manzaralarini Doston ruhiga singdirib yuborgan. Asarda Balx shahrining qamal qilinishi, shahar xalqi boshiga tushgan og’ir fojialar yuksak mahorat bilan tasvirlangan. Qamal tufayli yuz bergan ochlik, suvsizlik kabi qiyinchiliklarni shahar tashqarisidagi ma’murchilikka qaramaqarshi qo’ygan. Dostondagi qaxramonlar faoliyati Markaziy Osiyo shahar va qishloqlariga xos tabiat manzaralari, turmush hodisalari, xalq urfodatlari tasviri orqali aks ettirilgan. Shoir bosh qahramon Yusufning taqdiri va uning hayotga bo’lgan munosabatini turli vaziyatlarda tasvirlaydi. Yusufning insoniy fazilatlari uning zehni va zakovati odamlarga, o’z eliga muxabbatida ko’zga yaqqol tashlanadi. U behuda qon to’kmasdan, aql-idrok bilan mamlakatni boshqaruvchi Odil shoh darajasiga ko’tariladi. Durbek xotin-qizlar latofati va zakovatini yangi jihatlar bilan boyitgan, Zulayho timsolida sadoqatli sevgi sohibasi obrazini yarata olgan. “Yusuf va Zulayho” dostonining qo’lyozma nusxasi O’zbekiston Fanlar Akademiyasi Sharqshunoslik institutida (inv. №185), Parij va Istanbul kutubxonalarida saqlanadi.
Manba
O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi
Uzpedia.uz