DP (pulemyot)
DP (Degtyarev pulemyoti, GAU indeksi —
56-R-321 ) — ilk bor Vasiliy Alekseevich Degtyarev tomonidan ishlab chiqilgan boʻlib, 7,62 mm yengil pulemyot hisoblanadi. DP SSSRda yaratilgan oʻqotar qurollarning birinchi namunalaridan biridir.
Tarixi
Degtyarev 1923-yilda oʻz tashabbusi bilan yengil pulemyotni loyihalashni boshladi. 1924-yil 22-iyulda Qizil Armiya miltiq qoʻmitasi raisi N. N. Kuybishev boshchiligidagi komissiya Degtyarev pulemyotini sinovdan oʻtkazdi va yangi modelni maqtagan edi: „Gʻoya ajoyib va oʻziga xos. Degtyarev pulemyoti muammosiz ishlashi, yongʻin tezligi va tov tizimlarini boshqarishda sezilarli qulaylikka ega ekan“. 1927-yil 12-noyabrda Kovrov zavodida birinchi oʻnta seriyali DP pulemyotlari ishlab chiqarilgan, keyin 100 ta pulemyotlar partiyasi harbiy sinovlarga oʻtkaziladi, natijada 1927-yil 21-dekabrda pulemyoni ishlab chiqrish yoʻlga qoʻyiladi. Qizil Armiya tomonidan DP yengil pulemyotining qabul qilinishi bilan uni takomillashtirish boʻyicha ishlar toʻxtab qolmadi. DP-27 dagi turli xil dizayn oʻzgarishlarini oʻrganish 1931, 1934 va 1938-yillardagi Degtyarev naʼmunalarini yaratilishiga olib keldi.
1939-yilda Qizil Armiyaning changʻi boʻlinmalari uchun DP pulemyoti uchun yengil zenit tripodi ishlab chiqildi.
Pulemyot Ikkinchi Jahon Urushining oxirigacha vzvod — rota darajasida oʻt ochishning asosiy quroli sifatida ommaviy ravishda ishlatilgan. NKVD qoʻshinlarining DP qurolli boʻlinmalari ayniqsa muhim sanoat korxonalarini himoya qilish uchun foydalangan.
1944-yil 29-avgust SSSR Qurolli kuchlari xalq komissari D. F. Ustinov va Bosh artilleriya boshqarmasi boshligʻi N. D. Yakovlev tasdiqlash uchun Davlat mudofaa qoʻmitasiga modernizatsiya qilingan yengil pulemyotni taqdim etadi. Davlat mudofaa qoʻmitasi engil pulemyotda taklif qilingan oʻzgarishlarni maʼqullab, unga
DPM (modernizatsiyalangan dektyarov pulemyoti) nomini beradi.
Urush oxirida DP pulemyoti va uning modernizatsiya qilingan DPM versiyasi Sovet Armiyasi xizmatidan tashqari SSSRga hamdoʻstlikdagi mamlakatlarga ham yetkazib beriladi. Koreya, Vetnam va boshqa mamlakatlarda qoʻllaniladi.
Ikkinchi jahon urushida toʻplangan tajribalarga asoslanib, piyoda askarlarga oʻq otish kuchini yuqori harakatchanlik xususiyatiga ega yagona pulemyotlar kerakligi aniq boʻlib qoladi. Ilgari ishlab chiqilgan ishlanmalarga asoslanib, 1946-yilda kompaniya aloqasidagi bitta pulemyotning oʻrnini bosuvchi ersatz sifatida
RP-46 engil pulemyot yaratiladi va foydalanishga topshiriladi.
Taktik-texnik tuzilishi
Pulemyot quyidagi asosiy qism va mexanizmlardan iborat:
• stvol;
• stvol qutisi va uning qopqogʻi, qabul qilgich asosi va qoʻndoq bilan birgalikda;
• zatvor ramasi — chiqargich va gaz porsheni bilan birgalikda;
• zatvor;
• qaytaruvchi jangovar prujina yoʻnaltiruvchi ustuni bilan birgalikda;
• gaz porshenining trubkasi pulemyot oyogʻi bilan birgalikda
• oʻt ochish mexanizmi;
• elektr tepki mexanizmi.
Bundan tashqari pulemyot tarkibiga qutilar, lentalar bilan birgalikda, tozalash anjomlari, tasma, sumka, zahira stvoli, zahira qismlari va paxtavon oʻqlar bilan oʻt ochish uchun moʻljallangan moslama kiradi.
Stvol — oʻq uchishini yoʻnaltirish uchun xizmat qiladi.
Stvol qutisi — pulemyot qism va mexanizmlarini biriktirish, zatvor ramasini zatvor bilan birgalikdagi harakatini yoʻnaltirish, stvol kanalini zatvor bilan yopish va zatvorni yopish uchun xizmat qiladi.
Stvol qutisi oʻzining qopqogʻi bilan yopiladi.
Zatvor ramasi gaz porsheni bilan birgalikda zatvor va uzatkichni harakatga keltirish uchun, shuningdek, patronni lentadan chiqarish uchun xizmat qiladi.
Zatvor patronni patrondonga yuborish, stvol kanalini yopish, kaspyulgʻni yorish va patrondondan gilzani (patronni) chiqarish uchun xizmat qiladi.
Qaytaruvchi — jangovar prujina yoʻnaltiruvchi ustuni bilan birgalikda, zatvor ramasini zatvor ramasi bilan birgalikda dastlabki holatlariga qaytarish va zarbdorga patron kapsyulini yorish uchun yetarli energiya berish uchun xizmat qiladi.
Ishlash tizimi
DP engil pulemyoti chang gazlarini olib tashlaydigan avtomatik quroldir. Gaz dvigatelida uzun zarbali piston va barrel ostida joylashgan gaz regulyatori mavjud.
Barrelning oʻzi osongina olinadigan, qisman himoya korpusi bilan himoyalangan va konussimon olinadigan flesh qoplagich bilan jihozlangan (ilk versiyalarda flesh qoplagich, shuningdek, uning uchun barreldagi iplar yoʻq edi). Barrel tezkor otish jarayonlarida yupqa devorlardan iborat boʻlganligi uchun tezda qizib ketadi va bu otish samaradorligiga toʻsqinlik qiladi. Aslida jangovar pulemyotning otish tezligi — daqiqada 80 tagacha. Jang paytida toʻgʻridan-toʻgʻri barrelni oʻzgartirish qiyin boʻlgan, bunday paytlarda uning qulfini olib tashlash uchun maxsus kaliti va qoʻllarni kuyishdan himoya qilish zarur boʻlgan. Ushbu jarayonlar pulemyotning salbiy tomonlarini ochib bergan.
Tekis diskli magazinlarda — „plastinkalar“ da patronlar aylana boʻylab joylashgan, oʻqlar diskning oʻrtasiga qaratilgan. Ushbu dizayn patronlarning ishonchli saqlanishini taʼminlagan, ammo, boʻsh jurnalning katta oʻlchamda ekanligi va ogʻir ekanligi, tashish va yuklashdagi noqulayliklar, shuningdek, jangovar sharoitlarda plastinkaga zarar yetkazish ehtimoli kabi kamchiliklarga ega edi. U shuningdek deformatsiyaga moyil edi. Dastlabki sigʻimi 49 ta patron uchun boʻlgan, keyinchalik ishonchliligini oshirish uchun 47 talik joriy etilgan. Ularni tashish uchun 3 ta metall plastinka ishlatilgan.
Shuni taʼkidlash kerakki, tashqi tomondan DP patroni Lyuis pulemyotlari patroniga oʻxshaydi. Lekin uning ishlash prinsipi boʻyicha butunlay boshqacha dizaynda. Lyuisda kartrij diski unga murakkab tutqichlar tizimi tomonidan uzatiladigan zatvor energiyasi hisobiga boʻlsa, DPda esa patron oʻzidagi egiluvchan prujina orqali aylanadi.
Ovoz soʻndirgich
1941-yil oxirida SG-DP qurilmasi (DP yengil pulemyoti uchun maxsus ovoz soʻndirgich) bilan ishlab chiqiladi. Unga boshlangʻich tezligi 330 m/s boʻlgan kamaytirilgan kukun zaryadi va yengil oʻqli patronlar ishlatilgan. Qurilma 300 m gacha boʻlgan masofada (500 m gacha oʻqning halokatli taʼsiri bilan) ovozsiz avtomatik otishmani amalga oshirishga imkon bergan. 1942-yil 27-mayda Qizil Armiya tomonidan ovoz soʻndirgich qabul qilinadi. 1942-yil iyun oyida Kovrovdagi 2-sonli NKV zavodi 500 dona ishlab chiqaradi. Ovoz soʻndirgichning ogʻirligi 1,3 kg, pulemyotning bilan umumiy uzunligi 1332 mm boʻladi.
1942-yil iyul oyida dala sinovlaridan soʻng SG-DP qayta koʻrib chiqish uchun yuboriladi. Kovrov OKB-2 da dizaynerlar A. M. Marantsev va I. V. Dolgushev tomonidan qayta ishlanadi va quyidagi koʻrinishga keladi barrel biriktiruvchi kanalining ichki diametrini 16 dan 14,5 mm gacha qisqartiriladi. Uning massasi 1,15 kg, nasadkasining uzunligi 85 mm, umumiy uzunligi 291 mm boʻladi.
Patronlari
Yengil pulemyotdan otish uchun quyidagi patronlardan foydalaniladi:
Variantlari
DP ning 1938-yilgi naʼmunasi
1938-yilda V. A. Degtyarev tizimining 7,62 mm pulemyot prototipi G. F. Kubynov va S. G. Razorenov tomonidan ishlab chiqilgan magazin bilan ishlab chiqilgan (tarkibiy jihatdan 1927-yil modelidagi DP pulemyotiga oʻxshash, lekin magazinga patronlarning joylashuvida farq bor). Qurol foydalanishga qabul qilinmadi va sinovdan oʻtkazilgach, saqlash uchun topshirildi va keyin Kovrov shahridagi Degtyarev zavod muzeyiga kirdi.
DP ovoz soʻndirgich bilan
1941-yilda, Moskva jangi paytida ovoz soʻndirgich DP pulemyoti sinov uchun qoʻshinlarga topshirildi, ammo bu modifikatsiyani ommaviy ishlab chiqarish yoʻlga qoʻyilmagan.
PDM
1944-yilda Degtyarev boshchiligida 2-sonli zavodda DP pulemyotini takomillashtirish, yaʼni pulemyotning ishonchliligi va boshqarilishini oshirish boʻyicha ishlar olib borildi. Yangi modifikatsiya
DPM nomini oldi va haddan tashqari qizishi bilan bogʻliq muammolar hal qilindi.
53-toifali DPM
Xitoy sanoatining xususiyatlariga moslashtirilgan DP (DPM) pulemyotining nusxasi. Xitoyning Norinco davlat qurol korporatsiyasi tomonidan ishlab chiqarilgan.
DP-O
Yarim avtomatik rejimda otish uchun aylantirilgan DP-O pulemyoti Rossiyada ov karbinasi sifatida sertifikatlangan.
DP dan foydalangan davlatlar
Filmlarda va kompyuter oʻyinlarida
Koʻpincha oʻyinlarda (va umuman Gʻarbiy mamlakatlarda) u DP-27 emas, balki DP-28 deb ataladi. Degtyarev pulemyoti koʻplab filmlarda va bir qator kompyuter oʻyinlarida mavjud. Bundan tashqari, bunday pulemyot Tom Clancyning „Rainbow Six Siege“ oʻyin seriyasidagi qahramon Tachanka tomonidan ishlatiladi. Shuningdek, ushbu pulemyotni PUBG mobil multiplayer oʻyinida ham koʻrish mumkin.
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org