DELFA
DELFA — Fokida (O’rta Gretsiya) ning Janubi-g’arbida, Parnas tog’i etagida joylashgan yunon shahri. Miloddan avvalgi 7-6-asrlarda umumyunon diniy markazi bo’lib, me’moriy yodgorliklar (Apollon ibodatxonasi Orakul va boshqalar) saqlangan. Miloddan avvalgi 6-asrning boshlarida Delfada 4 yilda 1 marta umumyunon Pifiy o’yinlari o’tkazilgan. Bu vaqtda muqaddas osoyishtalik, tinchlik hukm surgan. Delfada Apollonga atab juda ko’p nazrniyoz keltirilgan. Bu boyliklar Delfaning yuksalishiga sabab bo’lgan. Miloddan avvalgi 1-asrning 80-yillarida Delfa frakiyaliklar va boshqa qabilalar tomonidan talangan. Milodiy 1-asr oxirida Delfadagi ibodatxona qayta tiklangan. Orakul faoliyati milodiy 2-asrda bir muncha jonlangan (so’nggi bor orakulga 3-asrda murojaat qilinganligi ma’lum); ibodatxona Rim imperatori Feodosiy I tomonidan taxminan 390 yil rasman yopib qo’yilgan. Hozirgi Delfa — kichik aholi punkti. Delfa yodgorligidan 1892 yildan boshlab frantsuz arxeologlari olib borgan qazishlar natijasida ikki muqaddas maskan (uchastka) — Apollon va Afina maskanlari ochildi: Apollon Pifiy ibodatxonasi (miloddan avvalgi 6-asr, me’morlar Ksenodor va Agaton tomonidan miloddan avvalgi 4-asrda qayta qurilgan) bo’rtma tasvirlar bilan bezatilgan (muzeyda saqlanmoqda). Sifniylar (taxminan miloddan avvalgi 525), afinaliklar (miloddan avvalgi 5-asr boshlari) xazinalari, ustunlari (galereya — ustunli peshayvon, miloddan avvalgi 475), teatr (miloddan avvalgi 2-asr) va boshqalar bor. Afina Pronoya muqaddas ibodatxonasining eski (miloddan avvalgi 7-asr oxiri) va yangi (miloddan avvalgi 6-asr oxiri) asoslari, aylana tarxli — folos — maqbara (miloddan avvalgi 4-asr boshlari), stadion (miloddan avvalgi 6-asr), gimnasiy (miloddan avvalgi 6-5-asrlar) va boshqalar o’rganilgan. Delfada arxeologik muzey tashkil etilgan. Delfa me’moriy yodgorliklari Jahon merosi ro’yxatiga kiritilgan.
Manba
O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi
Uzpedia.uz