Davlat madhiyalari ro'yxati
Aksariyat davlatlarning madhiyasi bor, ular „maqtov, sadoqat yoki vatanparvarlik qoʻshigʻi“ deb taʼriflanadi. Aksariyat madhiyalar marsh yoki madhiya uslubidadir. Qoʻshiq yoki madhiya shtat konstitutsiyasiga, qonun chiqaruvchi organ tomonidan qabul qilingan qonunga yoki oddiygina anʼanaga koʻra milliy madhiyaga aylanishi mumkin. Qirollik madhiyasi milliy madhiyaga oʻxshash vatanparvarlik qoʻshigʻidir, lekin u ayniqsa monarx yoki qirollik sulolasini maqtaydi yoki uning nomiga sharaf aytib ulugʻlashdan iborat. Bunday madhiyalar odatda monarx tomonidan ommaviy chiqishlarda yoki qirollik ahamiyatiga molik boshqa tadbirlarda ijro etiladi. Baʼzi davlatlar oʻzlarining qirollik madhiyasini milliy madhiya sifatida ishlatadilar, masalan, Iordaniya davlat madhiyasi.
Eng qadimgi davlat madhiyasi nomiga koʻplab daʼvogarlar mavjud. Davlat madhiyalari ichida birinchi boʻlib 1568-1572-yillarda yozilgan Gollandiya milliy madhiyasi „Vilgelmus“ yaratilgan. Uning golland va ingliz tillaridagi versiyalari bor va ikkala tilda ham akrostik boʻlish odatiy holdir. Yaponiya madhiyasi „Kimigayo“ har qanday milliy madhiyanga nisbatan eng qadimgi soʻzlarni ishlatadi, uning soʻzlari birinchi marta 905-yilda nashr etilgan „Kokin Vakashu“ dan olingan, ammo bu soʻzlar 1880-yilgacha musiqaga oʻrnatilmagan. Rasmiy ravishda qabul qilingan birinchi madhiya 1770-yilda Ispaniya davlat madhiyasi „La Marcha Real“ edi. Uning kelib chiqishi nomaʼlumligicha qolmoqda. Uning 16-asrda kelib chiqishi venetsiyalik boʻlgan qirol Fridrix Buyukning oʻzi yaratganligi taxmin qilinadi. Bu, shuningdek, hech qachon rasmiy matnga ega boʻlmagan kam sonli milliy madhiyalardan biridir. 18-asrda Yevropa davlatlari orasida madhiyalar tobora ommalashib bordi. Masalan, „Xudo Qirolichani asrasin“ ingliz milliy madhiyasi birinchi marta 1745-yilda „Xudo qirolni asrasin“ nomi bilan ijro etilgan. Fransuz madhiyasi „La Marseillaise“ yarim asrdan keyin 1792-yilda yozilgan va 1795-yilda qabul qilingan.
Davlat madhiyalari odatda davlatning eng keng tarqalgan tilida, xoh de fakto yoki rasmiy tilda yoziladi. Bir nechta milliy tillarga ega boʻlgan davlatlar oʻz madhiyalarining bir nechta versiyalarini taklif qilishlari mumkin. Misol uchun, Shveysariya milliy madhiyasida mamlakatning toʻrtta rasmiy tillarining har biri uchun turlicha soʻzlar mavjud: fransuz, nemis, italyan va roman. Yangi Zelandiyaning ikkita milliy madhiyasidan biri odatda maori („Aotearoa“) tilida birinchi misra bilan, ikkinchisi esa ingliz tilida „Xudo Yangi Zelandiyani himoya qiladi“ bilan kuylanadi. Ohang bir xil, lekin matnda turli xil maʼnolar mavjud. Janubiy Afrikaning milliy madhiyasi oʻziga xosligi bilan ajralib turadi, chunki uda ikki xil qoʻshiq boʻlib, mamlakatning oʻn bir rasmiy tilidan beshtasi qoʻllaniladi, unda har bir tilldan olingan bir bayt mavjud.
BMTga aʼzo davlatlar va kuzatuvchi davlatlar madhiyalari
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org