Christa McAuliffe
Christa McAuliffe (talaffuzi: Krista Makaulif 1948-yil 2-sentyabr) - amerikalik oʻqituvchi va astronavt, u STS-51-L missiyasi chogʻida Space Shuttle Challengerda halok boʻlgan.
U 1970-yilda Framingham shtat kollejida taʼlim va tarix boʻyicha bakalavr, 1978-yilda Boui shtat universitetida nazorat va boshqaruv boʻyicha magistrlik darajasini olgan. U 1983-yilda Nyu-Xempshirdagi Konkord o'rta maktabida ijtimoiy fanlar o'qituvchisi sifatida o'qituvchilik lavozimini egalladi.
1985-yilda McAuliffe NASAning "Koinotda o'qituvchi " loyihasiga 11 000 dan ortiq da'vogarlar orasidan tanlab olindi. STS-51-L missiyasi a'zosi sifatida u eksperimentlar o'tkazishni va Challengerdan ikkita saboq berishni rejalashtirgan. 1986-yil 28-yanvarda parvozdan 1 daqiqa 13 soniya o‘tib fazo kemasi parchalanib ketdi, natijada bortdagi barcha halok bo'ldi. Uning o'limidan so'ng, uning sharafiga bir nechta maktablar nomlandi va 2004-yilda Kongressning fazoviy sharaf medali bilan taqdirlandi.
Yoshlik
Corrigan 1948-yil 2-sentyabrda Bostonda irlandiyalik hisobchi Edward Christopher Corriganning (1922–1990) besh farzandidan eng kattasi sifatida tug‘ilgan. Otasi kelib chiqishi Livanlik maronit edi. McAuliffe livanlik tarixchi Philip Khuri Hittining katta jiyani edi. U yoshligidan otasining ismi bilan tanilgan.
U tug'ilgan yili otasi Boston kollejida ikkinchi kursni tamomlagan edi. Ko'p o'tmay, u Bostondagi univermagda nazoratchi yordamchisi bo'lib ishga kirdi va ular Framingemga (Massachusets shtati ) ko'chib o'tdilar. McAuliffe 1966-yilda Marian o'rta maktabida o'qidi va uni tugatdi. U 1970-yilda Framingham shtat kollejida, hozirgi Framingem shtat universitetida bakalavr darajasini oldi. Yoshligida u Merkuriy loyihasi va Apollon Oyga qo'nish dasturidan ilhomlangan.
1970-yilda u o'zining o'rta maktabidan beri tanish bo'lgan uzoq yillik sevgilisi, Virjiniya harbiy institutining 1970-yil bitiruvchisi Stiven J. McAaulifga turmushga chiqdi. Ularning Scott va Caroline ismli ikkita farzandi bo'lib, u vafot etganida, farzandlari mos ravishda to'qqiz va olti yoshda edi.
U o'zining birinchi o'qituvchilik lavozimini 1970 -yilda Merilend shtatining Morningsayd shahridagi Benjamin Foulois o'rta maktabida tarix o'qituvchisi sifatida boshladi. 1971-yildan 1978-yilgacha u Merilend shtatining Lanham shahridagi Tomas Jonson o'rta maktabida tarix va fuqarolik fanidan dars bergan. O'qituvchilik bilan bir qatorda, u Merilend shtatidagi Bowie shtat universitetida ta'lim nazorati va boshqaruvi bo'yicha magistirlik darajasini tamomlagan. 1978-yilda u Konkordga (Nyu-Xempshir ) ko'chib o'tdi, Stiven Nyu-Xempshir Bosh prokurorining yordamchisi sifatida ishga qabul qilindi. McAuliffe 1983-yilda Nyu-Xempshir shtatidagi Konkord shahrida 7 va 8-sinflarga Amerika tarixi va ingliz tilidan dars bergan.
Kosmosda o'qituvchi loyihasi
1984-yilda Prezident Ronald Reygan "Koinotda o'qituvchi " loyihasini e'lon qildi. NASA orbitada bo‘lganida talabalar bilan muloqot qila oladigan iqtidorli o‘qituvchi “oddiy odam”ni topmoqchi edi. McAuliffe 11 000 dan ortiq ariza beruvchilardan biriga aylandi.
NASA o'qituvchini kosmosga yuborish jamoatchilikning " Space Shuttle " dasturiga bo'lgan qiziqishini oshiradi. Prezident Reyganning ta'kidlashicha, bu amerikaliklarga o'qituvchilar va ta'lim o'z mamlakatlarida muhim rol o'ynashini eslatadi.
Ta'lim sohasidagi davlat amaldorlarining notijorat tashkiloti bo'lgan Bosh Davlat Maktab O'qituvchilari Kengashi tanlov jarayonini muvofiqlashtirish uchun NASA tomonidan tanlangan edi. Dastlabki da'vogarlardan 114 nafar yarim final ishtirokchilari shtat, hududiy va agentlik ko'rib chiqish komissiyalari tomonidan ko'rsatildi. McAuliffe Nyu-Xempshir shtati tomonidan nomzod qilib ko'rsatilgan ikki o'qituvchidan biri edi.
Finalchilar NASAning yuqori lavozimli amaldorlaridan tashkil topgan baholash qo‘mitasi tomonidan intervyu olindi va qo‘mita NASA ma’muriyati Jeyms M. Beggsga “Koinotdagi o‘qituvchi” loyihasi uchun asosiy va zaxira nomzodlar bo‘yicha tavsiyalar berdi. 1985-yil 19-iyulda vitse-prezident Jorj H.V. Bush bu lavozimga McAuliffe tanlanganini e'lon qildi.
Falokat va oqibatlari
1986-yil 28-yanvarda MakAuliffe STS-51-L ning boshqa olti ekipaj a'zosi bilan Challengerga o'tirdi. 48,000 ft (14.630 km) balandlikda, kema parchalanib ketdi, natijada barcha yetti ekipaj a'zosi halok bo'ldi.
2019-yilda Prezident Donald Tramp tomonidan imzolangan McAuliffe esdalik tangalari to‘g‘risidagi qonunni qabul qildi. Qonun loyihasi G‘aznachilik departamentiga “Christina McAuliffe xotirasiga 350 000 dollardan ortiq bo‘lmagan kumush tangalar chiqarishga” ruxsat beradi. Tangalar 2021-yilda zarb qilingan.
Ma'lumotnomalar
Qo'shimcha o'qish
Havolalar
Manbalar
uz.wikipedia.org