BORONALASH
BORONALASH, borona bosish — tuproqni yuza yumshatish va ekinni parvarish qilish usullaridan biri. Boronalash erta ko’klamda yer haydalgandan keyin, ekishdan oldin o’tkaziladi. Boronalash haydalgan yer betini yumshatish, tekislash, kesak va palaxsalarni maydalash, qatqaloqni buzish, urug’ni ko’mish (urug’ yer betiga sepilganda), mineral o’g’itni tuproqqa aralashtirish, o’simliklarni parvarish qilish — ko’p yillik o’t va kuzgi g’alla ekinlari maydonini erta bahorda yumshatish maqsadida utkaziladi. Tuproqning fizik holati va granulometrik tarkibiga qarab Boronalash 5-8 santimetr chuqurlikda o’tkaziladi. Boronalash tuproq kapillyarlarini buzadi, uni qurib qolishdan sakdaydi, tuproqning suv o’tkazuvchanligi hamda havo almashinishini yaxshilaydi, mikrobiologik jarayonlarni tezlashtiradi, o’simliklar o’zlashtiradigan moddalarni tuplash uchun sharoit yaratadi, bir yillik begona utlarni yo’qotadi, ko’p yilliklarini ildizi bilan yer betiga tirmalab chiqarib, yig’ishtirib olishni yengillashtiradi. Boronalashda turli xildagi boronalar qo’llaniladi. Takroriy va oraliq ekinlar ekish uchun erni tayyorlashda Boronalash shudgorlash bilan bir vaqtda tuproqdagi namni ko’proq saklab qolish uchun o’tkaziladi; tuproqni yaxshi yumshatish maqsadida haydash iziga diagonal yoki ko’ndalang boronalanadi. Bunda tuproqning ustki (8—yusm) qavati yumshab, yer betiga ko’tarilishi kamayadi, ko’karayotgan begona o’t quriydi. Boronalash samaradorligining eng asosiy shartlaridan biri — borona usullarini to’g’ri tanlash hamda uni o’tkazish vaqtidir. Tuproqning maydalanish (uvalanish) darajasi boronalash tezligi va yo’nalishiga bog’liq. Paykal uzunasiga ko’ra diagonal yoki ko’ndalang boronalanganda yer yaxshi tekislanadi. Boronalash sifati tuproqning kam kukunlanishi, yetarli darajada yumshatilishi va shudgor sathining tekislanishi, qiytiq yerlarning yo’qligiga qarab belgilanadi. Abdurahim Ermatov.
Manba
O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi
Uzpedia.uz