Bolków qalʼasi
Bolków qal’asi (polyakcha: Wzgórze Zamkowe) — Bolkówda qal’a 396 metr balandlikda tepaligida joylashgan boʻlib, togʻ yonbagʻirlari Nisa Szalona daryosi tomonidan kesilgan, keskin jarlik bilan oʻralgan. Qal’a togʻdagi 7600 m² maydonni egallagan.
Tarixi
Qalʼa — Piast sulolasining monumental qal’asi, Śvidnica — Yavor gersogligining eng yirik qal’alaridan biridir. 13-asrda qurilgan bu qal’a yaqin atrofdagi savdo yoʻllarini himoya qilgan. Uning monumental devorlari hali ham juda taʼsirli boʻlib, tasavvurni uygʻotadi. Bu qal’a Markaziy Yevropaning ushbu qismining dramatik tarixidan dalolat beradi.
Qal’a haqida birinchi eslatma 1277-yilga toʻgʻri keladi, bu haqda Legnitsa shahzodasi Boleslav II yozadi. Bolków qal’asi Legnitsa shahzodasi Boleslav II Rogatka buyrugʻi bilan qurilgan, Łysy nomi bilan tanilgan va keyinchalik uning oʻgʻli Bolek I Severe, Śvidnica va Javor knyazlari tomonidan kengaytirilgan. Bolek I tashabbusi bilan Chexiya Respublikasidan Sileziyaga Sudet tizmasi orqali oʻtish yoʻllarini nazorat qilish uchun bir qancha qoʻrgʻonlar kengaytirildi. Bu 14-asr oxirigacha (barcha Sileziya knyazliklari orasida eng uzuni) Svidnica-Yavor gersogligining mustaqilligini saqlab qolishga yordam berdi. 1301-yil va 1368-yillarda, knyazlar Bernard Śvidnica va Bolek II Maly davrda qal’a kengaytirildi. Tarixchilarning fikriga koʻra, Bolko II davridan boshlab, taxminan 100 yil davomida qal’a gʻazna boʻlib xizmat qilgan, keyinchalik u Pragaga koʻchirilgan.
Bolko II farzandsiz edi, shuning uchun u vafot etgan akasi Genrikning (1343) qizi Annani asrab oldi va uni knyazlikka merosxoʻr qildi. 1353-yil 27-mayda Anna Chexiya qiroli Karl IV ga turmushga chiqdi. 3-iyul kuni u Bolko II ni knyazliklarning Anna va Karl IV ga vasiyat qildi, sharti u ham huddi rafiqasi gersoginya Agneshka Habsburska kabi oʻlimigacha ularni boshqara oladi. 1392-yilda qal’a Chexiya qirollari mulkiga aylandi. 1463-yilda Chexiya qiroli Jorj Poděbradiy bu hududda oʻgʻirlik bilan mashhur boʻlgan ritsar Hans fon Tschirnxausni qamoqqa tashladi. 1468-yilda Vrotslav va Śvidnitsa burgerlarining Guncel II Śvinka boshchiligida qal’aga qurolli ekspeditsiya uyushtirishlariga sabab ham shu edi. 1491-yilda qal’a Chexiya qiroli Vladislav II Yagellonchik tomonidan qamal qilingan. 16-asrning boshlarida qirol Ferdinand I tufayli qal’a Vrotslav episkopiga umrbod topshirildi. Yepiskop monarxning buyrugʻi bilan qal’ani kengaytirishni oʻz zimmasiga oldi. 1539-1540-yillarda qal’a Lombard arxitektori Yakub Parr boshchiligida qayta qurildi. Avvalo, mustahkamlangan maydon kengaytirildi. Janubi-gʻarbiy qismida va shahar tomonida devor va bosqinlar bilan oʻralgan hovlilar qurilgan. Bu istehkomlar ikkita shahar minorasi bilan bogʻlangan. 1596-yilda qal’a Zedlits oilasi qoʻliga oʻtdi. 1640-yilda (Oʻttiz yillik urush paytida) qal’a qamal qilindi. 1646-yilda u shved armiyasi tomonidan egallab olingan.
1703-yilda Bolkówdagi qal’ani Krzeszowdan sistersiy rohiblari sotib olishdi. Oʻshandan beri qal’ada hech kim yashamaydi. 1715-yilda sistersiylar ichki rekonstruksiyani yakunladilar. 1810-yil 30-oktabrdagi farmonga koʻra, qal’a Prussiya davlat gʻaznachiligi mulkiga aylanadi. 1813-yilda Napoleon urushlaridan keyin rus askarlari qal’ada qolishdi. Afsonaviy oltinni qidirib, ular ochlik zindoniga borish uchun minora tagida teshik qazishdi. 1885-yilda hokimiyat devorlarning bir qismini buzishga ruxsat berdi va olingan material yoʻllarni taʼmirlash uchun ishlatilgan. 1913-yil 10-martda Bolków (Feyge) meri turizmni jonlantirish uchun Verein für Heimatpflege (Bolkow mintaqaviy jamiyati)ni tayinladi. Biroq urushning boshlanishi rejani amalga oshirishga imkon bermadi. Gitler hokimiyat tepasiga kelgach, qal’a davlat mulkiga aylandi. Taxminlarga koʻra, qal’ada yaqin atrofdagi fabrikalarni boshqaradigan tadqiqot markazi joy olgan.
Yana qarang
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org