Birinchi Kaxeti qirolligi
Birinchi Kaxeti qirolligi (gruzincha: კახეთ-ჰერეთის სამეფო) — Sharqiy Gruziyadagi oʻrta asr monarxiyasi, markazi Kaxeti viloyatida joylashgan boʻlib, poytaxti dastlab Telavida boʻlgan. 1014-yilda Kaxeti knyazligining hukmdori Buyuk Kvirike III boshchiligida qoʻshin Hereti hukmdorini magʻlubiyatga uchratdi va oʻzini Kaxeti va Hereti qiroli sifatida toj kiydi. Shu yildan boshlab to 1014-yilda Gruziya qirolligi ajrab chiqqunga qadar davlat tarix sahifasida mavjud boʻldi.
Qirollikka asos solinishi
1014-yilda Bagrat vafot etganidan keyin taxtdan tushirilgan Kaxeti knyazi Davidning oʻgʻli Kvirike III tojni qaytarib olishga muvaffaq boʻldi. Shuningdek, u qoʻshni Hereti mintaqasini oʻz qoʻliga oldi va oʻzini Kaxeti va Hereti qiroli deb eʼlon qildi. U Telavini oʻzining poytaxtiga aylantirdi va Tianeti yaqinidagi Bodoji shahrida saroy barpo etdi. Uning maʼmuriy islohotlari natijasida qirollik yetti knyazlikka boʻlindi: Rustavi, Kveteri, Pankisi, Shtori, Vejini, Xornabuji va Machi. Kvirike III davrida qirollik siyosiy hokimiyat va farovonlik davrini boshdan kechirdi.
Dastlab Kaxeti shohlari chet-el tajovuzkorlariga qarshi kurashda Gruziya qirollarining ittifoqchilari edilar. 1022-yilda Kvirike III Vizantiya imperiyasiga qarshi Gruziya qiroli George I ga kuch-quvvat yubordi, ammo ular magʻlubiyatga uchradi. 1027-yilda Kvirike Liparit Baguashi va Ivane Abazasdze, Tbilisi amiri Jaffar va Armaniston shohi David I boshchiligidagi Gruziya Bagrat IV qoʻshinlari tarkibiga qoʻshildi va Eklez daryosi boʻyida Arranning amiri Fadl II ga qarshi qoʻshildi. 1029-yillarga kelib Kvirike III Kavkaz togʻlarini kesib oʻtib, Tianetini vayron qilgan Alaniya shohi Urdure boshchiligidagi bosqinchilar kuchini magʻlub etdi. Urdure jangda halok boʻldi. Buyuklikka va kuch-qudratga erishayotgan Kvirike 1037/39-yillarda ov paytida oʻldirildi. Gruziyalik tarixchi Vaxushtiyning soʻzlariga koʻra, buni Kvirikening Alaniyalik quli Urdure oʻlimi uchun qasos olish maqsadida amalga oshirgan. Kvirikening vafotida Kaxeti vaqtincha Gruziya qirolligi tarkibiga qoʻshildi.
Kaxeti qirolligiga 1014-yilda asos solingan. 1080-yilda Saljuqiylar istilosi natijasida turklarga vassal boʻlgan. Qirollik 1104-yilda Gruziya qirolligi tomonidan anneksiya qilingan. Qirollikning hududlari Gruziya qirolligiga qoʻshib olingan va mustaqilligiga barham berilgan. 1105-yilda Agsartan oʻz vassallari, Hereti knyazlari Areshiani tomonidan hibsga olingan va Gruziya qiroli David IV ga topshirilgan va u ham nihoyat qirollikni Birlashgan Gruziya qirolligiga qoʻshgan.
Shahzoda-yepiskoplar
Qirollar
Adabiyotlar
Manbalar
uz.wikipedia.org