Berlin shartnomasi (1889)

Berlin shartnomasi (1889) (shuningdek, Samoa shartnomasi deb ham ataladi) 1889-yilda Berlindagi Samoa boʻyicha konferensiyaning yakuniy hujjati. Konferensiya Germaniya tashqi ishlar vaziri graf Gerbert fon Bismark (kansler Otto fon Bismarkning oʻgʻli) tomonidan 1887-yilda Samoa boʻyicha toʻxtatilgan Vashington konferensiyasini qayta chaqirish uchun taklif qilingan. Gerbert fon Bismark 1889-yil aprel oyida AQSh va Britaniya imperiyasi delegatsiyalarini Berlinga taklif qildi.

Shartnoma Samoada AQSh, Germaniya va Buyuk Britaniya oʻrtasida kondominiumni ishga tushirdi. U 1878 va 1879-yillarda Samoa rejimi bilan tuzilgan alohida shartnomalarda taʼminlangan uchta hokimiyat huquqlarining saqlanishini kafolatlash uchun ishlab chiqilgan. Keyinchalik Samoa hukumatining mustaqilligi va betarafligi taʼminlandi, davlat moliyasi qayta tashkil etildi va 1881-yilda saylangan Samoa hukmdori vazifasiga tiklandi.

Shartnoma sud va „Samoa bosh sudyasi“ lavozimini oʻrnatdi, u har uch hokimiyat tomonidan tayinlanadi. Agar ular tayinlash boʻyicha kelishuvga erisha olmasalar, bu lavozim Shvetsiya qiroli tomonidan tayinlanadi. Sud tizimini mustahkamlash maqsadida Amerika/Yevropa bosh sudyasi lavozimi yaratildi va kengash prezidenti raisligida Apia munitsipaliteti qayta tashkil etildi.

Shartnoma 1889-yil 14-iyunda Berlinda uch davlat tomonidan imzolangan. U 1890-yil 3-fevralda AQSH Senati tomonidan ratifikatsiya qilingan. Tasdiqlash hujjatlari 1890-yil 12-aprelda almashtirilgan va 1890-yil 19-aprelda Samoa hukumati tomonidan tasdiqlangan, amalda toʻrtta hukumat Berlin qonunida ishtirok etgan.

Kondominium oʻn yildan soʻng 1899-yilgi Uch tomonlama konvensiyaning ratifikatsiya qilinishi va natijada Samoa arxipelagining boʻlinishi bilan siyosiy inqiroz bilan yakunlandi.

Manbalar

Adabiyotlar

Havolalar

uz.wikipedia.org