Belavia
Belavia , rasmiy ravishda
Belavia Belarus havo yoʻllari (belaruscha: ААТ «Авіякампанія «Белавія»; ruscha: ОАО «Авиакомпания «Белавиа»), bosh qarorgohi Minskda joylashgan Belarus yetakchi aviatashuvchisi. Davlat kompaniyasi 2007-yil holatiga koʻra 1017 nafar xodimga ega edi. Belavia Minsk milliy aeroportidagi bazasidan MDH, shuningdek, Yaqin Sharqning baʼzi shaharlari oʻrtasidagi yoʻnalishlar tarmogʻiga xizmat koʻrsatadi.
2021-yil 23-may kuni Ryanair 4978-reysi sodir boʻlgan voqeadan soʻng aviakompaniya Yevropa Ittifoqi, Buyuk Britaniya, Shveysariya va Ukrainaga kirishi taqiqlandi.
Tarixi
Dastlabki yillar
1933-yil 7-noyabrda Minskda Belarusning birinchi aerodromi ochildi. Kelgusi yil bahorda 3 ta Po-2 samolyoti Minskka qoʻndi. Bu samolyotlar Belarus havo flotining ilk samolyotlari edi. 1936-yilda Minsk va Moskva oʻrtasida birinchi muntazam aviaqatnov oʻrnatildi. 1940-yilning yozida Belarus fuqaro aviatsiyasi guruhi rasmiy ravishda tashkil etildi.
2000-yillardan boshlab rivojlanish
2003—2009-yillar oraligʻida aviakompaniya yoʻlovchilar soni ikki baravar koʻpaydi va 2009-yilda 700 000 dan ozroq mijozlarga xizmat koʻrsatdi.
Minskdan uchadigan mintaqaviy parvozlar uchta lizingga olingan Bombardier CRJ 100 samolyotlarida amalga oshirilishi maʼlum qilindi. Birinchisi 2007-yil fevral oyida, qolgan ikkitasi keyinroq 2007-yilda yetkazib berildi. Ular toʻgʻridan-toʻgʻri eskirgan Antonov An-24 va Tupolev Tu-134 samolyotlarini almashtirdilar. Aviakompaniya 2010-yilda ikkita Bombardier CRJ-700 ni ijaraga olmoqchi edi. Belavia 2009-yilning yozida oʻzining oxirgi Tu-134 samolyotini parvozdan oldi va uning oʻrniga oʻsha yili faoliyati toʻxtatilgan Litvaning FlyLAL aviakompaniyasidan Boeing 737-500 samolyoti olindi. Aviakompaniya, shuningdek, 2011-yilda qolgan Tu-154M samolyotlarini parvozdan olishni rejalashtirgan edi. 2014-yil 27-iyunda Belavia uchta Boeing 737-800 samolyotiga toʻgʻridan-toʻgʻri buyurtma berganini eʼlon qildi. Ulardan birinchisi 2016-yil avgust oyida yetkazib berildi.
2016-yil avgust oyida Belavia oʻzining yangi liverasidagi birinchi samolyotini qabul qildi. Bu kompaniya 1996-yilda 20 yilligi munosabati bilan tashkil etilganidan beri birinchi rebrendingidir. Yangi liverada Boeing 737-800 samolyoti taqdim etildi. Eskirgan Tupolev Tu-154 oʻrnini ancha yangi 737 samolyotlar egalladi. 2016-yil 1-oktyabrda Belavia oʻzining qolgan ikkita Tupolev Tu-154 samolyotini muntazam reyslardan oldi, butun dunyo boʻylab ushbu samolyotlardan foydalanayotgan oxirgi aviakompaniyalardan biri edi.
2019-yilda kompaniya 1900 ga yaqin kishini ish bilan taʼminladi va 374 million yevro aylanma ishlab, 49 million yevrolik operatsion natijaga erishdi. Ushbu yil davomida u deyarli 4 million yoʻlovchini tashidi, bu 2018-yildagi koʻrsatkichga nisbatan 15 foizga koʻpdir.
2020-yilgi Belarus norozilik namoyishlarida qatnashgan aviakompaniyaning bir necha xodimlari oʻz ishlarini tark etishga majbur boʻlishdi.
Sanksiyalar 2021-yil 24-may kuni Britaniya hukumati Ryanair 4978-reysi bilan bogʻliq hodisaga javoban Belavianing oʻz hududida ishlashiga ruxsat beruvchi litsenziyani toʻxtatdi. Keyinchalik Yevropa Ittifoqi va Ukraina Belarus aviakompaniyalariga oʻz havo hududiga kirishni yoki aeroportlaridan foydalanishni taqiqladi, bu esa Belavianing parvoz manzillarini sezilarli darajada kamaytirdi.
Shuningdek, 2021-yilda Belavia Belarus-YI chegara inqirozi paytida noqonuniy muhojirlar oqimini tashkillashtirishda ayblandi. Oʻsha yilning sentyabrida Belavia oʻzining joriy aviaparkining koʻp qismini yoʻqotishi mumkinligi haqida xabar berildi, chunki uning lizing beruvchilariga yangi embargolar doirasida samolyotlarni Belarus aviakompaniyalariga lizingga berishga ruxsat berilmasligi mumkin edi. Oʻsha paytda Belavia 18 ta kichikroq, eskiroq samolyotlarga ega, biroq gʻarb kompaniyalaridan bir nechta zamonaviy samolyotlarni lizingga olgan edi, 6 ta samolyot yetkazib bergan AerCap irland shirkati va 7 ta samolyot yetkazib bergan Daniyaning Nordic Aviation Capital shirkati eng muhim lizing kompaniyalari edi. 16-noyabr kuni YI Yevropa lizing beruvchilari tomonidan Belarusga barcha samolyotlar ijarasi toʻxtatilganini tasdiqladi, bu esa aviakompaniyani qisqa muddat ichida joriy parkining yarmini qaytarishga majbur qiladi.
2021-yil 2-dekabrda Belavia Yevropa Ittifoqining sanksiyalar roʻyxatiga kiritildi. Shveysariya 20-dekabr kuni YI sanksiyalariga qoʻshildi. 2022-yil 8-aprelda AQSh Savdo vazirligi Aeroflot, Aviastar, Azur Air, Rossiya va Utair aviakompaniyalar qatorida Belarusga tegishli yoki boshqariladigan Amerika samolyotlariga Belarus yoki Rossiyaga parvoz qilishni chekladi. 2022-yil 16-iyun kuni AQSh sanksiyalar rejimining buzilishi aniqlanganidan keyin Belavia boʻylab cheklovlarni kengaytirdi. Cheklovlarning taʼsiri natijasida aviakompaniya flotining AQShda ishlab chiqarilgan qismi yerga tushirildi.
2023-yil avgust oyida AQSh Belaviani maxsus tayinlangan fuqarolar va bloklangan shaxslar (SDN) roʻyxatiga kiritdi.
Parvoz manzillari
COVID-19 pandemiyasigacha Belavia Minsk milliy aeroportidagi bazasidan Osiyo, Yevropa va Afrikaga parvozlarni amalga oshirgan. Muntazam yoʻnalishlardan tashqari Belavia dam olish joylariga charter va VIP charter parvozlarni yo'lga qo'ygan edi. Ryanair 4978-reysini majburiy qoʻndirish hodisasi arafasida u bitta ichki yoʻnalish hamda 32 mamlakatdagi 54 xalqaro yoʻnalishga xizmat koʻrsatgan. Keyinchalik Belarus aviakompaniyalarining YI, Buyuk Britaniya va Ukraina havo hududiga kirishiga taqiq qoʻyilganligi sababli, aviakompaniya ushbu yoʻnalishlarning yigirmatasidan tashqari qolgan barchasidan mahrum boʻldi. Yevropa Ittifoqiga aʼzo boʻlmagan Moldova (Kishinyov), Rossiya (Kaliningrad) hamda Serbiya (Belgrad) kabi davlatlarga Belavianing parvozi taqiqlanmagan boʻlsa-da, geografik cheklovlar tufayli ushbu yoʻnalishlarga uchish de facto imkonsiz boʻlib qoldi. 2021-yilning 28-mayida aviakompaniya cheklangan havo hududidan oʻtishga majbur boʻladigan reyslarning bekor qilinishini hamda shu paytgacha Ukraina, Moldova, Ruminiya va Bolgariyaning hududiy suvlari ustidan amalga oshirilgan Istanbul yoʻnalishi qayta koʻrib chiqilishini tasdiqladi.
Codeshare shartnomalari
Belavia 2022-yil may oyidan boshlab quyidagi aviakompaniyalar bilan kodshering shartnomalariga ega:
Aviaparki
Joriy holati
2022-yil noyabr holatiga koʻra, Belavia aviaparki quyidagi samolyotlardan iborat:
Avvalgi holati
Baxtsiz hodisalar va falokatlar
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org