AQSh banknotlarida tasvirlangan shaxslar ro'yxati
AQSh tarixining borishiga u yoki bu darajada taʼsir koʻrsatgan 53 nafar amerikalik milliy valyuta banknotlarida tasvirlanish sharafiga muyassar boʻlishgan. Ularga prezidentlar, vazirlar mahkamasi aʼzolari, kongressmenlar, sudyalar, harbiy arboblar va Qoʻshma Shtatlarning asoschilari kiradi. 1862-yilda Kongressning maʼqullashi bilan AQSH moliya vaziri banknotlarni bezash, chop etish va chiqarishni nazorat qilish bo‘yicha keng vakolatlarga ega bo‘ldi. Banknotlarning dizayni Zarbxona va matbaa byurosi tomonidan amalga oshirilgan, yakuniy nusxasi vazir tomonidan uning imzosi bilan tasdiqlangan.
1928-yilda AQSh Gʻaznachiligi portretlarni joylashtirishga yangi yondashuvni taklif qildi. Vazirlik mutaxassislari AQSHning ayrim prezidentlarining portretlari boshqalarga qaraganda ommaga koʻproq tanish, shuning uchun ularni banknotlarda tasvirlash kerak, degan xulosaga kelishdi. Biroq, Aleksandr Hamilton, Salmon Chase va Benjamin Franklinning portretlari uchun istisnolar qilingan. Oʻshandan beri erkin muomaladagi banknotlarda tasvirlangan AQSh davlat arboblari soni oʻzgarishsiz qoldi.
Banknotlarda AQShning beshta davlat arbobining portretlari hayotlik chog‘ida tasvirlangan. Avraam Linkoln 1861-yilda 10 dollarlik banknotada tasvirlangan. Linkoln kabinetidagi Gʻaznachilik kotibi Salmon Cheyz 1862-yilda 1 dollarlik gʻazna qogʻoziga joylashtirish uchun oʻz portretini tasdiqlatdi. 1860-yillarning boshlarida foizli veksellarga AQSH armiyasining bosh qoʻmondoni Uinfild Skottning portreti qoʻyilgan. 1864-yilda Amerika Qoʻshma Shtatlarining 10-gʻaznachisi Frensis Spinner,Gravür va matbaa byurosining birinchi direktori Spenser Klark 3 dan 50 sentgacha boʻlgan qogʻoz pullarda tasvirlanishdi. Biroq, 1873-yilda Spinner va Klarkning harakatlari tufayli Kongress AQShning har qanday qimmatli qogʻozlari, qarzlari, harbiy va pochta hujjatlarida tirik odamlarning portretlarini chop etishni taqiqladi.
Roʻyxatga quyidagilar kiradi:
Har xil turdagi banknotlar uchun qisqartmalar
Har xil turdagi banknotlarda koʻplab sub’yektlarning portretlari tasvirlangan. Muayyan AQSh banknotasining turi, nominal qiymati va chiqarilgan yili banknotning seriya raqamiga muvofiq Fridberg katalogi deb ataladi. Katta oʻlcham AQShning dastlabki banknotlari boʻlib, taxminan 187 × 79 mm edi. (7,375 x 3,125 dyuym). Kichik qogʻozlar — hozirda muomalada boʻlgan banknotaning turi boʻlib, oʻlchami 156×67 mm (6,125 x 2,625 dyuym). Biroq, kesilgan chiziqlar va ramkaga qarab, eʼlon qilingan oʻlchamlardan 2 mm gacha boʻlgan ogʻishlarga ruxsat beriladi. (0,08 dyuym). Oʻta katta banknotalar bir xil oʻlchamga ega emas, lekin ularning barchasi katta banknotalardan biroz kattaroq hisoblanadi.
Banknotlarda tasvirlangan shaxslar
AQSh banknotlarida tasvirlangan 53 shaxsning har biri alifbo tartibida joylashtirilgan. Ularning unvonlari, egallab turgan lavozimlari berilgan. Saylangan va tayinlangan davlat lavozimlari juda keng qamrovli boʻlib, lavozimlar oʻsish xronologik tartibida keltirilgan.
Sarlavhalar/lavozimlarning qisqacha mazmuni
Quyida 1861-yildan hozirgi kungacha AQSH banknotlarida tasvirlangan 53 nafar shaxsning u yoki bu vaqtda egallagan unvonlari/lavozimlari haqida qisqacha maʼlumot berilgan. Lavozimlar roʻyxati toʻliq emas, lekin markaziy saylangan federal va shtat amaldorlari, Prezident kabineti aʼzolari, harbiy arboblar va Amerika Qoʻshma Shtatlari hukumatining bir qancha asoschilari va yaratuvchilarini qamrab olgan.
53 nafar shaxs kamida 132 ta tayinlangan lavozimlarni egallab, jami 763 yildan ortiq davlat xizmatida ishlagan.
AQSH dollari iqtisodiyotda oʻrni
Amerika Qoʻshma Shtatlari dollari (inglizcha United States dollar, MPA: [jʊˌnaɪ.tɪd ˈsteɪts ˈdɑlɚ]) — Amerika Qoʻshma Shtatlarining pul birligi, dunyoning asosiy zaxira valyutalaridan biri. 1 dollar = 100 sent. Ingliz matnlarida ramziy belgi: $Harf valyuta kodi: USD. AQSHda markaziy bank funksiyalarini bajaradigan Federal rezerv tizimi pul chiqarish huquqiga ega.
AQSH dollari boshqa baʼzi mamlakatlarda ham milliy valyuta maqomiga ega (masalan, Marshall orollari, Salvador). Aynan AQSh dollari koʻpincha milliy valyuta yagona qonuniy toʻlov vositasi boʻlmagan mamlakatlarda qoʻshimcha (parallel) valyuta hisoblanadi.
Jahon savdo aylanmasining 80% dan ortigʻi AQSH dollariga toʻgʻri keladi.
Bloomberg maʼlumotlariga koʻra, SWIFT tizimidagi banklararo aylanmada 2013-yilning mayidan 2014-yilning mayigacha boʻlgan davrda AQSh dollarining ulushi 42 foizni tashkil qilgan. Shu bilan birga, yevroning ulushi (shu davr uchun) 32%, yuan 1,47%, Rossiya rubli 0,35%.
Manbalar
Adabiyotlar
Havolalar
uz.wikipedia.org