Alyata
Alyata (italyancha: agliata dan agliata, „sarimsoq“; Ligurian: aggiadda) — sarimsoq sousi va italyan oshxonasidagi ziravorlar qaynatilgan goʻsht, baliq va sabzavotlarni xushboʻylash va ularga hamrohlik qilish uchun ishlatiladi. Isteʼmol qilish birinchi marta Qadimgi Rimda tasdiqlangan. U hali ham italyan oshxonasida keng qoʻllaniladi. Agliata Genuya va Liguriya oshxonasida goʻsht va baliq uchun ishlatiladi va „Liguriya klassikasi“ sifatida tasvirlangan. Sardiniyadagi Oristano provinsiyasidagi Bosa shahrining anʼanaviy taomi ham hisoblanadi. Bu oʻtmishda keng qoʻllaniladigan anʼanaviy sous, ayniqsa, uzoq vaqt davomida oziq-ovqat saqlashi kerak boʻlgan baliqchilar tomonidan.
Tayyorlanishi
Sous quyoshda quritilgan pomidordan mayda boʻlaklarga boʻlinib, yogʻ va sarimsoq hamda maydalangan maydanoz bilan qovurilgan, tozalangan pomidor, yogʻ,sirka qoʻshilgan holda tayyorlanadi. Bundan tashqari, baʼzida sous uchun non boʻlaklari sirka bilan namlanadi. Uni tayyorlash ajralishning oldini olish uchun ingredientlarni emulsiyalashni oʻz ichiga oladi, bu aralashmani doimo koʻpirtirishda asta-sekin zaytun moyini qoʻshish orqali erishiladi. Odatda qovurilgan yoki qaynatilgan goʻsht, baliq va sabzavotlar bilan birga keladi. Skat, akulalar, sakkizoyoqlar va qoʻy oyoqlari kabi baliqlarni marinadlash uchun ishlatiladi. Bugungi kunda sous mol goʻshti jigarini tayyorlash uchun ham qoʻllaniladi: u chiziqsimon kesiladi va pishiriqning oxirida sous qoʻshilgan skovorodkada tayyorlanadi.
Variantlar
Yashil aliata — bu petrushka va mahalliy rikottaga asoslangan Piedmonte retsepti.
Porrata — sarimsoq oʻrniga pirasa (porri) bilan tayyorlangan shunga oʻxshash sous.
Tarixi
Alyataning kelib chiqishi Qadimgi Rimga borib taqaladi. Sous oddiy dehqon taomi sifatida tasvirlangan, uni yuqori tabaqadagi odamlar ham isteʼmol qiladilar. XIV-asrga oid Venetsiyalik oshpazlik kitobida aytilishicha, aliatani „hamma turdagi goʻsht bilan“ tayyorlash mumkin. Birinchi marta oʻn uchinchi asrda nashr etilgan Liber de Coquina, sousni „har qanday goʻshtga hamrohlik qilish“ uchun ishlatilishi mumkinligini taʼkidlaydi.
Yana qarang
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org