Al-Shawkani
Muhammad al-Shawkani (1759-1834) — yamanlik sunniy mashabi boʻyicha taniqli islom olimi, huquqshunos, ilohiyotchi va islohotchi. Shawkani athariy ilohiyotining eng nufuzli tarafdorlaridan biri boʻlgan va salafiy musulmonlar tomonidan ularning kanonik olimlaridan biri sifatida hurmat qilinadi. Uning taʼlimoti salafiylar oqimining paydo bo‘lishida katta rol o‘ynadi. O‘rta asrlar hanbaliy musavviri Ibn Taymiyya taʼlimoti taʼsirida Al- Shavkaniy taqlid amaliyotiga (huquq maktablariga taqlid qilish), Muqaddas Bitiklarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri talqin qilishga chaqiriqlari, Kalomga (spekulyativ ilohiyot) qarshi turishi, shuningdek, shirk (butparastlik) deb qoralagan turli xalq odatlariga qattiq qarshilik qilgani uchun o‘zining qatʼiy pozitsiyasi bilan eʼtiborga sazovor bo‘ldi.
Ismi
Uning toʻliq ismi Muhammad Ibn Ali ibn Muhammad ibn Abdulloh ash-Shawkani edi. „Ash-Shawkani“ familiyasi Sanodan tashqarida joylashgan hijrat ash- Shavkanidan olingan.
Biografiyasi
Zaydi musulmonlarning shia masxabiga mansub oilasida tug‘ilgan ash-Shawkani keyinchalik islomning sunniylik masxabini qabul qilgan. U Qur’on va hadislarning matn manbalarini oʻqishga chaqirdi. Natijada, Shawkani Zaydi taʼlimotlarining aksariyatiga qarshi chiqdi va bosh Qodiy boʻlgan davrida Yaman boʻylab kuchli sunniylik kampaniyalarini olib bordi. Soʻfiylik tariqatlarin tavhidga (tavhidga), tasavvufga haqorat deb hisoblagani sabab, tasavvufiy amaliyotlariga qarshi chiqdi. Shavkoniy mujtahid yoki musulmon jamiyatidagi boshqalar diniy qonun tafsilotlarini kechiktirishi kerak boʻlgan hokimiyat hisoblanadi. Ash-Shawkani fatvo (sud hukmlari) chiqarishdagi faoliyati haqida: „Men ilmni bepul oʻrgandim va uni shunday tarzda bermoqchi edim“, deb aytgan. Koʻpgina taniqli ulamolarning fatvo berishi qilayotgan ishlarining bir qismidir odatda, shaxsiy savol beruvchilarga oddiy fikr bildirishga bagʻishlangan. Ash-Shawkani kitob sifatida toʻplangan va saqlangan asosiy fatvolariga ham, „hisoblab boʻlmaydi“ degan va yozib olinmagan „qisqaroq“ fatvolariga ham ishora qiladi.
Merosi
Muhammad ash-Shawkani oʻz davrining eng sermahsul muhaddislaridan biri sifatida eʼtirof etilgan, gʻoyalari keyingi salafiylik harakatlariga taʼsir qilgan. U oʻrta asr ilohiyotchisi Ibn Taymiyya asarlarini qayta tiklashda katta rol oʻynagan. U Yamanda Muhammad ibn Ibrohim al-Vazir (milodiy 1436-yilda vafot etgan) bilan birga paydo boʻlgan hadisga yoʻnaltirilgan sunniy olimlarning keyingi avlodining eng koʻzga koʻringan namoyandalaridan biri boʻlgan edi. Saʼdadagi salafiylar keyinchalik ash-Shawkanyni aqliy salaf sifatida daʼvo qiladilar. Boʻlajak Yaman rejimlari uning sunniylik siyosatini mamlakatni birlashtiruvchisifatida qoʻllab-quvvatlab, uning taʼlimotlarini „islom islohoti“ degan keng yorliq ostida Zaydiy shialikni buzish uchun ishlatadi. Shawkani xalq orasida vahhobiy va turli salafiy oqim tarafdorlari tomonidan o‘z davrining mujaddidi sifatida eʼtirof etilgan.
Ishlari
U „150 dan ortiq kitoblar (ularning aksariyati koʻp jildli asarlar) yaratgan bilimdon, sermahsul va original yozuvchi sifatida taʼriflangan“baʼzi nashrlari, shu jumladan:
Yana qarang
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org