Aleksandr Xalifman
Aleksandr Valeryevich Xalifman (ruscha: Алекса́ндр Вале́рьевич Халифма́н; 1966-yil 18-yanvarda tugʻilgan) — rus shaxmatchisi va yozuvchisi. 1990-yilda FIDE tomonidan grossmeyster unvoni bilan taqdirlangan, 1999-yilda shaxmat boʻyicha FIDE jahon chempioni boʻlgan.
Yoshligi
Xalifman asli yahudiydir. Olti yoshida otasi unga shaxmat oʻrgatgan.
Faoliyati
Xalifman 1982-yilgi Sovet Ittifoqi yoshlar chempionati, 1984-yil Sovet Ittifoqi yoshlar chempionati, 1985-yil Groningendagi 20 yoshgacha bo‘lgan o‘smirlar o‘rtasidagi Yevropa chempionati, 1985 va 1987-yillardagi Moskva chempionatlari, 1990-yil Groningen, 1993-yil Ter Apels, 1994-yilgi Chempionatda g‘olib chiqdi. 1995-yil Chess Open Sankt-Peterburg, 1996-yilda Rossiya chempionati, 1996-yil va 1997-yillarda Sankt-Peterburg chempionati, 1997-yil Shaxmat Grand Master turniri Sankt-Peterburg, 1997-yil Orxus, 1997-yil va 1998-yil Bad, 2000-yil Hoogeveen shahridagi turnirlarda ishtirok etgan.
U 1992-yil, 2000-yil va 2002-yillarda oʻtkazilgan shaxmat olimpiadalarida va 1997-yilda shaxmat boʻyicha jahon jamoaviy chempionatida oltin medalni qoʻlga kiritgan Rossiya terma jamoasi aʼzosi boʻlgan.
Xalifman grossmeyster unvonini 1990-yilda qoʻlga kiritdi, bu juda yaxshi erta natija edi. 1990-yilda New-York City Open turnirida koʻplab kuchli oʻyinchilarni ortda qoldirib, birinchi oʻrinni egallagan. Uning eng koʻzga koʻringan yutugʻi 1999-yilda FIDE jahon chempionatida gʻolib chiqqani boʻlib, keyingi yilga qadar bu unvonni saqlab qoldi. Oʻsha paytda u dunyo reytingida 44-oʻrinda edi, „Klassik“ jahon chempioni Garri Kasparov esa 1-oʻrinda edi. Xalifman turnirdan soʻng shunday dedi: "Reyting tizimlari faqat davra tizimidagi yopiq musobaqalarda oʻynaydigan oʻyinchilar uchun juda yaxshi ishlaydi. Menimcha, ularning aksariyati ortiqcha baholangan. Tashkilotchilar bir xil odamlarni qayta-qayta taklif qilishadi, chunki ular bir xil reytingga ega va ularning reytingi yuqori boʻlib qoladi. Xalifman keyingi yili Linares shaxmat turnirida oʻynadi va ishonchli gʻalaba (garchi qoʻshma gʻolib Kasparovdan pastroq boʻlsa ham).
Murabbiy
U oʻz murabbiyi Gennadiy Nesis bilan 1998-yilning noyabridan beri Sankt-Peterburgdagi „Grossmeyster shaxmat maktabi“ deb nomlangan shaxmat akademiyasini boshqaradi. Xalifman 2011-yildan beri Vladimir Fedoseevga ustozlik qilib keladi.
Xalifman Ozarbayjon terma jamoasiga 2013-yildan ustozlik qilib keladi va uning sardori hisoblanadi. Uning shogirdi 1999-yilda ayollar o‘rtasidagi shaxmat bo‘yicha jahon chempionatida Galliamovadan, 2013-yilgi shaxmat bo‘yicha ayollar o‘rtasidagi jahon chempionatida Anna Usheninadan keyin ikkinchi bo‘ldi.
Kitoblari
Manbalar
uz.wikipedia.org