Al-Bayhaqi
Abu Bakr Ahmad ibn Husayn ibn Ali
Musa al-Khusrawjirdi al-Bayhaqi (arabcha: أبو بكر أحمد بن حسين بن علي بن موسى الخسروجردي البيهقي , 994-1066),
Imom al-Bayhaqi nomi bilan ham tanilgan inson. Milodiy 994-yilda, hijriy yilning 384-yilda tugʻilgan, Khurosondagi Sabzevar yaqinidagi, oʻsha paytda Bayhaq nomi bilan mashhur boʻlgan, asli Khosrowjerd shahrida boʻlgan. U hayotligida fiqhda Shofeʼiy mazhabi va islom ilohiyotining ash’ariy mazhabiga ergashib, mashhur sunniy masxabidagi muhaddis boʻldi.
Biografiyasi
Al-Bayhaqi shofeʼiy mazhabining fiqh va hadis ilmining olimi boʻlgan. U fiqh ilmini Abu al-Fatth Nosir ibn al-Husayn ibn Muhammad an-Naysaburiy va Abul Hasan Hankariydan o‘rgangan. Shuningdek, u Hakim an-Nishoburi, Abu Mansur Al-Bagʻdodiy va boshqalardan hadis ilmini olgan va an-Nishaburining eng zoʻr shogirdi boʻlgan. U 1066-yilda vafot etgan.
Al-Bayhaqi hadislarni anʼanaviy tarzda baholashda muhim islohotga hissa qoʻshadi. Islom ilohiyotiga mos kelmaydigan deya qaysi hadis materiallarini hisoblash kerakligini baholashda aks ettiruvchi fikrlashdan foydalanishga asosiy urgʻuni beradi. Al-Bayhaqi koʻpincha bunday hadisni ishonchli yoki allegorik deb tushunadi. Al-Bayhaqining diqqat markazida Xudoni antropomorfik tushunishni nazarda tutuvchi bashoratli anʼanalar boʻlgan edi. Al-Bayhaqi nazarida „ko‘z“ kabi bu xususiyatlar haqiqiy qismlarni emas, balki Allohning sifatlarini ifodalaydi, degan fikrni nazarda turgan. Al-Bayhaqi ham kosmologiya haqidagi tushunchalarini ifodalovchi turli qarashlarga ega edi. Al-Bayhaqi Alloh taolo suvni avval yaratgan, keyin esa bu suvdan boshqa hamma narsani yaratishda asos qilib olgan, deb hisoblagan.
Ishlari
Bayhaqi oʻz davrining koʻzga koʻringan muallifi boʻlib, Zahabiyga koʻra mingdan ortiq jildlar yaʼni kitoblar muallifi boʻlgan. Uning mualliflik qilgan eng mashhur kitoblari orasida quyidagilar mavjud:
Yana qarang
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org