Afg'on (etnonimi)

Afgʻon etnonimi (forscha / pashtucha : افغان) tarixan pushtunlar aʼzolariga nisbatan qoʻllanilgan. Biroq, yigirmanchi asrning ikkinchi yarmidan boshlab, " afgʻon " atamasi Afgʻonistonning har qanday mahalliy aholisi yoki aholisiga, shu jumladan pushtun etnik guruhidan tashqariga nisbatan ham qoʻllanila boshladi .

Etimologiya

Baʼzi zamonaviy olimlarning fikriga koʻra, „Afgʻon“ soʻzi avesto tilidagi awajan/apajan va sanskrit tilidagi ava-Xan/apa-Xan soʻzlaridan kelib chiqqan boʻlib, „oʻldirish, urish, otish va qarshilik koʻrsatish yoki himoya qilish“ degan maʼnolarni anglatadi. Sosoniylar va ehtimol Parfiya imperiyasi davrida bu soʻz maʼlum bir fors mazhabiga mansub odamlarga nisbatan ishlatilgan .

Afgʻon (Abgân) nomi haqida eng birinchi eslatma eramizning 3-asrida Sosoniylar imperiyasi hukmdori Shopur I tomonidan qayd etilgan . IV asrda Shimoliy Afgʻonistondan topilgan Baqtriya hujjatlarida maʼlum bir xalqqa ishora sifatida „Afgʻonlar/Afgʻona“ soʻzi tilga olingan.

Koʻpgina taniqli olimlar tomonidan qoʻllab-quvvatlangan etimologik nuqtai nazarga koʻra, afgʻon nomi sanskritcha Aśvakan, q.v Arrianlik Assakenoydan olingan. Bu fikrni Kristian Lassen, JV Makkrindi, MV de Sent-Martin va É Reclus kabi olimlar ilgari surgan. .

Miloddan avvalgi 630-644 yillar orasida Afgʻonistonga bir necha marta tashrif buyurgan xitoylik buddist, ziyoratchi Xiven Tsiang mintaqada yashovchi mahalliy qabilalar haqida maʼlumotlar qoldirgan .V. F. Minorskiy, W. K. Freyzer Tayler va M.C Gillet kabi olimlarning fikriga koʻra, afgʻon soʻzi 982-yildagi "Hudud al-Olam" da paydo boʻlgan, bu yerda qishloqqa ishora qilingan.

Adabiyotlar

Qoʻshimcha oʻqish

uz.wikipedia.org