Abul-Vafo al-Buzjoniy
Abul-Vafo Muhammad ibn Muhammad al-Buzjoniy (Buzgan, 10 iyun 940 - Bag'dod, 998) — X asr fors olimi.
Biografiya
Uning toʻliq ismi: Abul Vafo Muhammad ibn Muhammad ibn Yahyo ibn Ismoil ibn al-Abbos al-Buzjoniy. U 940 yilda Buzgonda (Xurosondagi shahar, Hirot va Mashhad oraligʻida) tugʻilgan. 998 yili Bag‘dodda vafot etgan.
Astronomiya
Ptolemeyning “Almagest” asariga yozgan sharhida o‘sha davrdagi astronomik bilimlar, shuningdek, o‘z faoliyati natijalari umumlashtiriladi. Risolada oy harakatining tengsizliklaridan biri haqida ma'lumot mavjud bo'lib, keyinchalik Tycho Brahe tomonidan qayta kashf etilgan. 998-yilda, o‘limidan sal avval, Abul-Vafo Bag‘dodda Oy tutilishini yosh al-Beruniy bilan bir vaqtda kuzatgan, u uni Urganchda kuzatgan va bu shaharlarning uzunliklaridagi farqni aniq aniqlash imkonini bergan.
Matematika
Abul-Vafo tangens va kotangens trigonometrik funksiyalarni kiritdi va ularning jadvallarini tuzdi, bir darajali sinusning qiymatini yuqori aniqlik bilan topdi. U, shuningdek, ikki burchak yig‘indisining sinusi formulasini chiqardi va al-Xujandiy va Ibn Iroq bilan bir vaqtda sferik uchburchaklar uchun sinus teoremasini isbotladi.
Shuningdek, u, Yevklid, Diofant, Gipparxlarning matematik asarlariga sharhlar tuzgan. U quyidagi asarlarning muallifi:
U birinchi boʻlib oʻzgarmas yechim va chizgʻichga ega boʻlgan sirkul yordamida qurishda sirkul va chizgʻich yordamida qurish mumkin boʻlgan barcha nuqtalarni yasash mumkinligini isbotladi.
Xotira
Oydagi kraterlardan biri Abul-Vafo nomi bilan atalgan
Adabiyotlar
Manbalar
uz.wikipedia.org