Abu Sa'id Mirza

Abu Said – Temuriylar sulolasidan hukmdor (1424 – 1469), Mironshoxning nabirasi.

Hokimiyat tepasiga kelishi

Abu Said temuriylarning oʻzaro urushlarida qatnashgan. Shayboniyxonning bobosi Abulxayrxon 1451-yilda Temuriylar davlatida Boburning bobosi Abu Saidning hokimiyat tepasiga kelishiga yordam bergan. Shu bilan birga, Abulxayrxonning qizi Xon-zoda Abu Saidga turmushga chiqdi. Uning qizidan nabirasi Temuriylar oilasining Samarqanddagi Goʻri Amir maqbarasida dafn etilgan.

Samarqandning bosib olinishi

Oʻzaro keskin kurashlarda Abu Said ham boshqa temuriylar kabi Abulxayrxon boshchiligidagi koʻchmanchi oʻzbeklar yordamiga murojaat qilgan. Koʻchmanchilarning qudratli hukmdori Abulxayrxon 1451-yilning yozida Samarqandga qarshi yurishga shaxsan boshchilik qilgan. 1451-yil 10-iyunda hozirgi Bulungʻur dashtidagi Qutvon hududi yaqinida Abu Said bilan Abdulloh ibn Ibrohim Sulton oʻrtasida jang boʻladi. Abdulloh ibn Ibrohim butunlay magʻlubiyatga uchraydi va Abu Saidning buyrugʻi bilan oʻldiriladi. Qoʻshin Samarqandga yaqinlashgach, Abu Said boy shaharni vayron qilganiga afsuslanib, Abulxayrxonga qaytishga ruxsat beradi. Shundan soʻng shaharga kirib boradi. Abulxayrxon bu yurishdan boy oʻljalar bilan qaytadi. Abu Said unga Ulugʻbekning qizi Robiya Sultonbegimni nikohlab bergan.

Hirotning bosib olinishi

1457-yil 21-yanvarda Abulqosim Bobur vafot etgach, oʻzaro nizolar kuchayadi. Mozandaronda hibsga olingan Alauddavlaning oʻgʻli Ibrohim Mirzo qochib, 1457-yil sentabrda Hirotni egallab oladi. Unga Abu Said qarshi chiqadi. Abu Saidni Balx hukmdori Shayx Hoji qoʻllab-quvvatlaydi. Amudaryoning chap qirgʻogʻidagi Bahrizga panoh topgan Ibrohimni magʻlub etib, Abu Said gʻolib va qonuniy hukmdor sifatida 1457-yil 2-oktabrda Hirotga kirib kelgan.

Biroq tez orada Abdulatifning oʻgʻillari Muhammad Joʻqiy va Mirzo Ahmad Balxda isyon koʻtaradilar. Abu Said Hirotdan ularga qarshi yoʻlga chiqib, isyonchilarni magʻlub etadi va Balxni egallaydi. Abu Said ham Xurosonga, ham Movarounnahrga yurish qilish uchun shu shaharda qolgan. Bahrizda sulton Ibrohim bundan foydalanib, Hirotni egallab olgan. Bu vaqtda Dashti Qipchoqqa qochib ketgan Ibrohim Mirzo yana kurashga chiqib, 1458-yil 23-aprelda Hirotda taxtga oʻtiradi. Biroq, dekabr oyining oʻrtalarida u Jahonshoh qoʻmondonligi ostida Qoraqoʻyunlu turkmanlarining hujumi ostida yana qochib ketadi.

Abu Saidning turkmanlarga qarshi kurashi muvaffaqiyatli kechib, 1458-yil 16-dekabrda nihoyat Hirotni egallaydi. Keyinchalik Abu Said birlashgan Alauddavla va uning oʻgʻli Ibrohim, shuningdek, ularning ittifoqchisi, Marv hukmdori Sulton Sanjarni magʻlub etishga muvaffaq boʻlgan. Keyinchalik Abu Said Astrobod va Mozandaron ustidan ham oʻz hokimiyatini oʻrnatgan.

Xotinlari

1) Xonzodabegim

2) Robiyayi Sulton

3) Oʻgabegim

4) Qutlugʻ Sulton xonim

5) Malik Sultonbegim

6) Shox Sultonbegim

7) Shaxzodabegim

8) Xonzadabegim

9) Soliha Sulton ogʻo

10) Jamolbeka ogʻo Barlos va yana 25ta zavjasi boʻlib ulardan jami 59ta farzand koʻrgan

Ogʻillari: Sulton Muhammad(1452-1467)

2)Sulton Axmad(1451-1494) hukmronlik yili(1469-1494)

3) Sulton Mahmud(1453-1495) hukmronlik yili(1494-1495)

4) Muhammad Jahongir

5) Shox Muhammad

6) Muhammad Jahongir

7) Sulton Jahongir

8) Sulton Xalil

9) Sulton Ibrohim

10) Umar

11) Shoxrux(1459-1494)

12) Boysungʻur(1456-…)

13) Sulton Sanjar

14) Abdullo

15) Sulton Murod

16) Sulton Muhammad

17) Iskandar

18) Shox Mansur

19) Mironshox

20) Rustam

21) Sulton Usmon

22) Sulton Valad

23) Muzaffar

24) Umarshayx(1456-1494) bu kishi Zahiriddin Muhammad Boburning otalari

25) Ulugbek(1460-1501)

Manbalar

uz.wikipedia.org