Abu Osim
Al-Abbodiy, Abu Osim (arabcha: العبادي، أبو عاصم — Abu Osim Muhammad ibn Ahmad ibn Muhammad ibn Abdulloh ibn Abbod al-Abbodiy al-Haraviy) — shofeʼiy faqihi, muhaddis.
Hayoti
Uni al-Abbodiy deb atashlariga sabab — nasabida zikr qilingan bobosi Abbodga nisbatan aytganlar. Bo‘lajak olim Hirotda qozi Abu Mansur Muhammad ibn Muhammad al-Azdiydan, Nishopurda qozi Abu Umar al-Bistomiy, Ustoz Abu Tohir az-Ziyodiy va Ustoz Abu Ishoq al-Isfaroyiniylardan tahsil olgan.
Al-Abbodiy maʼnolari yashirin, qisqa iboralar ishlatishi, so‘zga „qizg‘anchiq“ligi, o‘tkir zehn egalarigina tushuna oladigan qilib gapirishi bilan tanilgan va shu jihati bilan o‘z asrida yagona bo‘lgan.
Al-Abbodiyning o‘ziga xos baʼzi fiqhiy qarashlari bo‘lib, manbalarda ulardan bir qanchasi keltirilgan. Masalan, o‘zining "Az-Ziyādāt ’ala-l-fatāvā" („Fatvolarga qo‘shimchalar“) asarida aytadiki, „Qur’ondan namozi sahih bo‘ladigan darajadagi miqdordan ko‘prog‘ini o‘rganish nafl namozdan afzal, chunki u (Qur’on)ni yod olish ummatga vojibdir“.
Al-Abbodiy muhaddis sifatida ham mashhur. U Ahmad ibn Muhammad ibn Ibrohim ibn Sahl al-Qarrob va boshqalardan hadis rivoyat qilgan. Masalan, "Bir kishi: „Ey, Rasululloh (s.a.v.)! Go‘zal muomala qilishimga eng haqli kishi kim?“ deb so‘raganida Payg‘ambarimiz tomonlaridan ikki marotaba „Onang“, uchinchisida „Otang“, deb javob berilgan.
Abu Hurayradan rivoyat qilingan hadisning roviylari silsilasida al-Abbodiy nomi ham zikr qilinadi. Manbalarda u rivoyat qilgan hadislardan ko‘plab namunalar berilgan.
Abu Sa’d al-Haraviy al-Abbodiydan fiqhni o‘rgangan, hadis eshitib, undan rivoyat ham qilgan. Undan, shuningdek, o‘g‘li Abu-l-Hasan al-Abbodiy, Abu Abdulloh al-Furoviy, Ismoil ibn Abu Solih al-Muazzin va boshqalar ham hadis rivoyat qilganlar. Abu Saʼd ustoziga mansub „Adab al-qāzӣ“ ("Qozi odobi")ga „Kitāb al-ishrāf fӣ adab al-qāzӣ va g‘avāmiz al-hukӯmāt“ ("Qozining odobi va mahkamalar muammolari haqida yetakchi kitob") nomli sharh yozgan. Ustozi haqida u shunday deydi: „Abu Osim o‘z asri o‘g‘lonlari ichida fiqhdagi maxfiy alomatlarni, undagi yashirin hukmlarni bilish va anglashda eng baland ustun, isnod borasida esa ularning eng oliysi edi“.
Asarlari
Adabiyotlar
Manbalar
uz.wikipedia.org