Abdul Hamid Madarshohiy
Faxr al-Islom Abdulhamid ibn Rustam Ali al-Madarshohiy (arabcha: فخر الإسلام عبد الحميد بن رستم علي المدارشاهي 1869-31-mart 1920), odatda
Abdul Hamid Madarshahi (bengalcha: আব্দুল হামিদ মাদার্শাহী) nomi bilan mashhur) yoki oddiygina
Abdul Hamid nomi Bengal islom olimi, yozuvchi va taʼlimotchi alloma edi. U Bengaliyada Deobandi harakatini joriy etishning kashshoflaridan biri boʻlgan va Xathazaridagi Al-Jamiatul Ahlia Darul Ulum Moinul Islomning asoschilaridan biri sifatida ham eʼtirof etilgan.
Ilk faoliyat davri va taʼlim
Abdul Hamid 1869-yilda Bengaliya prezidentligining Chittagong okrugi, Hathazari shahridagi Shimoliy Madarsha qishlogʻidagi yer egasi bo\l, ish bengallik musulmon Munshisning oilasida tugʻilgan. Uning ota-onasi Munshi Rustam Ali va Begum Suajan edi. U oʻz nasl-nasabini bir necha asrlar ilgari Chittagong portiga kelgan arab musulmon missioneri Shayx Muhammad Hofiz bilan aloqador ekanligini taʼkidlaydi. Abdul Hamid dastlab Sitakundaning Jahonobod mahallasida istiqomat qiladi va u yerda oʻzini mahalliy zamindor (yer egasi) sifatida koʻrsatadi. Mahalliy epidemiya natijasida Hofizning avlodi Shayx Murod Baroauliya qishlogʻiga koʻchib oʻtadi va Murodning avlodi Shayx Shamsher Ali Taluqdor oʻzining Madarshadagi Hathazaridagi onasi yashagan uyga joylashadi.
Madarshoxiyning ilk taʼlimi oʻz uyida, keyinroq mahalliy maktabda boshlangan, u yerda diniy taʼlim olgan va Qurʼon oʻqishni oʻrgangan. Keyin u beshinchi sinfgacha mahalliy boshlangʻich maktabda oʻqidi, soʻngra Chittagong shahridagi Mohsiniya madrasasiga oʻqishga kiradi. Aytishlaricha, u Mohsiniya madrasasida har yili sinf imtihonlarida birinchi o‘rinni egallagan. „Mishkatul masobih“ kabi kitoblarni shu madrasada yozib tugatgan.
Faoliyati
Madarshahi Mohsiniya madrasasida yurgan kezlari Abdul Vohid Bengaliy bilan yaqindan tanishgan va undan kop narsalarni oʻrgangan va oxir-oqibat uning islohotchilik harakatida hamkorlik qilgan. U turli diniy seminarlar va munozara konferensiyalarida qatnashib, munozarachi sifatida mashhur boʻla boshlagan. Shundan soʻng unga „Faxr al- Islom“ (Islom shon-shuhrati) va "Munazoir-e-Islom" (Islom bahschisi) unvonlari berildi. Abdul Hamid oʻz faoliyatining ilk yillaridanoq Xondaqiyada kichik maktab tashkil etib, u yerda bolalar va keksalarga diniy taʼlim bergan. Madarshohiy boshqa hududlarda ham maktablarning tashkil etilishida muhim rol o‘ynagan.
1896-yilda Abdul Hamid mustamlakachi Bengaliyada madrasaga ega bo‘lish muhimligini anglab yetgach, Abdul Vohid Bengaliy, So‘fiy Azizur Rahmon va Habibulloh Qurayshiy bilan birgalikda „Al-Jamiatul Ahlia Dorul Ulum Moinul Islam“ga asos solgan. Madrasa ham mahalliy aholi koʻmagida barpo etilgan. Madarshohiy, shuningdek, yaqin atrofdagi Fotihpurda al-Jomi’ah al-Hamidiyah Nosir al-Islom nomi bilan tanilgan yana bir katta madrasa qurdirgan.
Ishlari
Madarshoxiy islom diniga oid bir qancha asarlar yozgan. Bunga quyidagilar kiradi:
Vafoti va merosi
Madarshohiy 1920-yil 31-martda vafot etgan. Uning ikki oʻgʻli boʻlib, ular: Alloma Muhammad Ismoil va muftiy Muhammad Yusuf hisoblanadi.
Yana qarang
Manbalar
uz.wikipedia.org