Abaza
Abaza — Rossiya Federatsiyasining Xakasiya Respublikasidagi shahar.
Shahar (respublika ahamiyatiga ega) maʼmuriy-hududiy birligini tashkil etadi , tarkibidagi yagona aholi punkti sifatida shahar okrugi maqomiga ega boʻlgan
Abaza shahri, xuddi shu nomdagi munitsipalitetni tashkil etadi .
Etimologiyasi
Shahar nomi
Abakan
zavodi iborasining qisqartmasidan (qisqartma shaklida) kelib chiqqan .
Geografik joylashuvi
Shahar togʻlararo havzada, Abakan daryosining yuqori oqimida, Abakan shahridan 179 km uzoqlikda joylashgan. Shimoli-gʻarbda Kirs tizmasining oʻrmonli yonbagʻirlari, janub va janubi-sharqda Joy tizmasi koʻtarilib boradi .
Krasnoyarsk temir yoʻlining Askiz stansiyasi orqali temir yoʻl liniyasi Janubiy Sibir temir yoʻlining Novokuznetsk — Abakan liniyasiga ulangan, 95K-002 Abakan — Ak-Dovurak mintaqaviy avtomobil yoʻli shahar orqali oʻtadi .
Tarixi
Shahar 1856-yilda Abakan temir ruda konining oʻzlashtirilishi munosabati bilan aholi punkti sifatida paydo boʻlgan. 1867-yilda urallik savdogar Kolchugin 1926-yilgacha ishlagan temir quyish va temir zavodini tashkil etdi va ishga tushirdi. 1868-yilda aholi punkti Abakan-Zavod qishlogʻi deb oʻzgartirildi. 1920-yillarning boshlarida qishloq Xakass okrugining Toshtip tumani tarkibiga kirgan.
1921-yilda xalq deputatlari volost qurultoyi (1920-yil boshida Abakan-Zavod volosti tashkil etildi) Abakan-Zavod qishlogʻini Abaza qishlogʻi deb oʻzgartirishga qaror qildi. 1926-yildan 1957-yilgacha kondan foydalanilmagan. 1956-yilda Abazaga ishchilar posyolkasi maqomi berildi. 1957-yilda ruda qazib olish qayta tiklandi. 1966-yilda aholi punkti shaharga aylantirildi, 2003-yilda respublika bo‘ysunuvchi shaharga aylandi.
1981-yilda Abazada : Ne stavte Leshemu kapkany…(Leshiga tuzoq qoʻymang …) filmining suratga olish jarayonlari boʻlib oʻtdi.
Mahalliy hukumati
Abaza shahrining mahalliy hokimiyat organlarining tuzilishi :
Shahar meri
Deputatlar Kengashi raisi
Iqtisodiyoti
Temir rudasi shahardan 5 km uzoqlikdagi konda (Abaza koni) qazib olinadi. Qayta ishlash korxonasi mavjud. Temir rudasi Novokuznetsk metallurgiya korxonalariga yuboriladi. Shuningdek, goʻsht kombinati, yogʻochsozlik sanoati va boshqalar bor.
1995-yildan beri Abakan kon boshqarmasi „Gʻarbiy Sibir metallurgiya zavodi“ YoAJ boʻlinmasi hisoblanadi .
Rossiya Federatsiyasi Hukumatining 2014-yil 29 iyuldagi 1398-r-sonli qaroriga muvofiq (2016-yil 13-maydagi oʻzgartirishlar bilan) „Yagona shaharlar roʻyxatini tasdiqlash toʻgʻrisida“ gi yagona shaharlar roʻyxatiga kiritilgan. Rossiya Federatsiyasining eng ogʻir ijtimoiy-iqtisodiy vaziyatga ega sanoat shaharlaridan biridir.
Rasmiylar ruda qazib olishni toʻxtatib, Abaza konini yopishni rejalashtirmoqda edi. Aholi esa bu holatga nisbatan : „shaxtani suv bossa, Abazani suv bosadi“ — deya javob beradi .
Ommaviy axborot vositalari
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org