Abaxan

Abaxan ( xakas : Agban ; turkcha : Abahan ; Ozarbayjon : Abaxan yoki ạbạkạn ; o'zbek : Abakan ; qirg'iz, mo'g'ul : Abakan ; rus : Abakán, usmonli : Ảbạḭạn, tatar : Ảbạḭạn : ạbạkạn . U asosan Aba Xon, Abakan yoki Abaxan nomi bilan ham tanilgan va xakas va Abakan xalqlarining ajdodi hisoblanadi.

Abaxan haqidagi afsonalariga ko'ra u xakas jangchisi bo'lgan, uning ismi " Ayiqning qoni " degan ma'noni anglatadi. U Abakan daryosiga sakrab tushad va shu tariqa daryo va Abakan shahriga uning nomi beriladi

Xususiyatlari

Turkiy afsonalarga ko'ra, u Altingo'lda (Oltin ko'l) yashaydi va yomg'ir yog'diruvchi kuchga ega bo'ladi Bundan tashqari, u Oltoy Respublikasining erlarini himoya qiladi. Jangchi Aba Xon ("Ayiq podshosi") qadimgi davrlarda Abakan daryosi bo'yida yashagan. Oti bilan Abakan daryosi suviga cho‘kib ketadi. Ilgari Abakan xalqlarining totemlari ayiqlar edi. Xakas xalqiga ko'ra, ayiq muqaddas hayvondir. Abakan daryosining qarama-qarshi qirg'og'idan jangchi Aboxon ot bilan boshqa tarafga otiladi. Kichik-Abakan va Katta-Abakan daryolari urgʻu bergan joylarda ursinsimon jinslarni koʻrish mumkin.

Etimologiya

Bu so'z "Ayiq shohi" yoki ayiqning qoni degan ma'noni anglatadi. Turk tilida Abi (katta aka) va Aba/Apa (ota, bobo) birikkan ma’nolardir. Qadimgi moʻgʻulcha Aba va qadimgi turkiy “Ab” soʻzlari ovchilik bilan bogʻliq ma'lum bir maʼnoga ega. Abakan so‘zi Onado‘li turkchasida saxovatli, hurmatli yoki obro‘li kabi ma’nolarini bildiradi.

Adabiyotlar

Havolalar

uz.wikipedia.org